وضاحت: هن بلاگ تي رکيل سمورو مواد ڀرڳڙي سائيٽ تان کنيل آهي | ڀرڳڙي بلاگر ٽيمپليٽ ڊائونلوڊ ڪرڻ لاءِ هتي ٽڙڪ ڪريو !

Ad 468 X 60

Monday 20 January 2014

زندگيءَ جو سفر

زندگيءَ جو سفر




هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Sunday 19 January 2014

شاه سائين جو رسالو

شاه سائين جو رسالو






هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Saturday 18 January 2014

سچ جا رسالا

رب پاڪ هن ڌرتيءَ تي هر انسان جي ڀلائيءَ ۽ رهنمائيءَ لاءِ لکين پيغمبر ۽ ولي موڪليا آهن، جن پنهنجي خطي ۽ وقت آڌار، سولي ٻوليءَ ۾ ماڻهن کي زندگيءَ جو مُول مقصد سمجھايو آهي. اسان جي پاڪ پيغمبر سرور ڪونين حضرت محمد صلي الله عليه وآله والسلم جي هن ڌرتيءَ تي آمد کان پوءِ نبوت جو سلسلو آخر ٿيو ۽ ائين تا قيامت اسان وٽ نگهباني ۽ رهنمائيءَ لاءِ پاڪ ڪتاب قرآن مجيد آندو ويو جيڪو ابد تائين انسانن جي ڀلائيءَ لاءِ قائم ۽ دائم آهي. وري ولايت جي سلسلي ۾ هن دنيا جي هر ڪنڊ ڪڙڇ ۾ انسانن جي ڀلائيءَ ۽ جسماني اوسر سان گڏوگڏ روحاني رمزن ۽ اتم مقامن تائين پهچڻ لاءِ انتهائي سولي ٻوليءَ ۾ مقامي ماڻهن کي عدم تشدد ۽ رواداريءَ جو پيغام پنهنجي ڪلام ذريعي ولي الله جن ڏنو آهي.
اسان جي سونهاري سنڌ قدرت جي اڪيچار نعمتن سان مالامال جيڪا صدين کان هن پوري دنيا جي گولي تي قديم تهذيب جي روپ ۾ نروار ئي رهي آهي اتي ويدن کان وٺي سرڪار شاه عبداللطيف ڀٽائيءَ ۽ سچل سرمست تائين حق ۽ سچ جو پيغام پوري دنيا جي ماڻهن کي ڏنو آهي، جن جي ڪلام جو هر هڪ بيت پنهنجي اندر علم جا بي بها سمنڊ کنيون اسان سڀني کي فطرت جو اهو ازلي پيغام ڏئي ٿو ته پاڻ به جيئو ۽ ٻين کي به سُهڻي زندگي جيئڻ ڏيو. ذاتي هٻڇن ۽ لالچن کي وٿيرڪو ڪري اجتماعي طور تي انسانذات، پکي پُکڻ، وڻ ٽڻ لاءِ بهتر سوچيو ۽ بهتريءَ لاءِ ننڊ ۽ سُستيءَ کي ڇڏي ڪجھ ڪريو. جنهن سان هيءَ ڌرتي امن ۽ خوشحاليءَ جو نمونو بنجي وڃي. ان ئي سُهڻي امن ۽ آشتيءَ واري پيغام جي سلسلي ۾ اسان جي سنڌ ڌرتيءَ جا ٻه املهه ماڻڪ آهن شاه جو رسالو ۽ سچل سرمست جو ڪلام. اسان کي بي پناه خوشي آهي ته هن سائيٽ تي اسان اهي ٻئي ازلي ڪلام مختلف برقي نمونن سان رکيا ويا آهن ته جيئن سڀ دوست هن ڪلام جي مفهوم کي بهتر نموني سان پڙهي سگھن ۽ برقي ڪتابن جي صورت ۾ اهي پنهنجي ڪمپيوٽرن تي ڊائون لوڊ به ڪري پاڻ وٽ محفوظ ڪن.



مٿي ٽڙڪ ڪري شاه جي رسالي يا سچل جي ڪلام تائين پهچي سگھجي ٿو.
اوهان جي نيڪ تمنائن ۽ دعائن جي اوسيئڙي ۾
ايم بي سنڌي سٿ

هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Friday 17 January 2014

شاه سائين جو رسالو

ڪلياڻ آڏواڻي جي مرتب ڪيل رسالي ۾ بيتن تي شامل پهرين اليڪٽرانڪ انٽرنيٽ ايڊيشن


ترتيب ۽ پيشڪش
عبدالماجد ڀرڳڙي
13 نومبر 2004

ٻانهن ٻيلي ۽ مددگار
احمد چنڊ
شاهنواز سومرو
محمد حبيب سنائي
عبدالرحيم نظاماڻي
فقير اسلح علي قلباڻي
عاشق حسين نظاماڻي ۽ رشيد ٻرڙو






هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

1 comments:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Thursday 16 January 2014

سچل جو رسالو


رسالو سچل سرمست رح جو حاضر خدمت آهي. هي انٽرنيٽ ايڊيشن عثمان علي انصاري صاحب جي مرتب ڪيل نسخي جي آڌار تي آهي. سنڌ کان دور، آمريڪا ۾ رهندي مون لاءِ رسالي جا مختلف نسخا هٿ ڪرڻ، انهن کي ڀيٽڻ ۽ مناسب اڀياس کان پوءِ اهو طئي ڪرڻ ته ڪهڙي ترتيب ۽ ترڪيب مناسب ۽ موزون آهي بيحد مشڪل ۽ وقت طلب ڪم هو. انصاري صاحب جي علمي قابليت ۾ ته مون کي ڪو شڪ ڪو نه هو، پر سندن ترتيب ڏنل رسالي جو ڪتابت جي غلطين کان آجو نسخو هٿ اچڻ مسئلو هو. ساڳي وقت منهنجي اها تمنا به هئي ته جلد از جلد رسالي (سنڌي ڪلام) جي اليڪٽرانڪ ايڊيشن انٽرنيٽ تي آڻيان.

مهربان دوست گل آغا صاحب وٽ سندن چاچي آغا غلام نبي گل حسن خان جي ترتيب ڏنل سچل سائين جي زندگي ۽ ڪلام متعلق لکيل ڪتاب "سچل سر مست" جو 1933 ۾ ڇپيل ناياب نسخو هو ۽ انهن مهرباني ڪري انهي جي ڪاپي به منهنجي عرض تي مون ڏانهن موڪلي. ان ڇاپي ۾ اعراب ڪونه هئا، پر ٻئي هر لحاظ کان ڇاپي جي چُڪن کان پاڪ هو. ان کان علاوه سائين جي ڪلام ۽ زندگي بابت ڪافي قيمتي مواد به منجھس آهي. پر جيئن ته انصاري صاحب جي تدوين ڪيل نسخي ۾ انهي ڇاپي کي به مدنظر رکيو ويو هو، تنهن ڪري مون اهو وڌيڪ مناسب ڄاتو ته انصاري صاحب جي ايڊيشن کي استعمال ڪجي. بهرحال جڏهن ۽ جتي نئين ڇاپي جي غلطين سان واسطو پيو اتي آغا صاحب جي نسخي منهنجي مدد ڪئي. وقت ۽ وسائل اجازت ڏني ته آغا صاحب جي ناياب ڪتاب کي انٽرنيٽ تي آڻبو، انشاالله.

ڳالھ اها به هئي ته رسالي جي ڪمپيوٽر ڪتابت لاءِ جن ٻن مهربانن هي ڪم پنهنجي سر کنيو، انهيءَ ڳالهه به اهو ضروري بڻايو ته اسان ٽنهي وٽ رسالي جو ساڳو ئي نسخو هجي ۽ اهو تڏهن ئي ممڪن هو جو اهڙو ڇاپو چونڊجي جيڪو عام دستياب هجي. مون وٽ روشني پبليڪيشن جو ڇپايل رسالو هٿيڪو هو سو دوستن کي عرض ڪيم ته هو به اهو ڇاپو وٺي ۽ ڪتابت شروع ڪن. پروف ريڊنگ جو ڪجھ ڪم اڃان به رهيل آهي، جيڪو جلد از جلد پورو ڪرڻ جي ڪوشش ڪبي.


هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Wednesday 15 January 2014

سنڌي اڊوب فوٽو شاپ تي

هن وقت تائين اڊوبي فوٽوشاپ، السٽريٽر وغيره ۾ سنڌي جو استعمال صرف مڊل ايسٽرن ايڊيشن ۾ ممڪن هو. هاڻي فوٽوشاپ ۽ ٻيا اڊوبي جا پروگرام، ونڊوز توڻي ميڪ ۾، توهان بيحد سولائي سان سنڌي لاءِ استعمال ڪري سگھو ٿا
۽ سوين اسٽينڊرڊ يونيڪوڊ آرائشي سنڌي فونٽ استعمال ڪري سگھو ٿا. ان لاءِ ٽُولز حاضر آهن. سنڌي ريڊي فائل ڊائونلوڊ ڪيو. اها رار فارميٽ ۾ آهي، ان کي ايڪسٽريڪٽ ڪيو ۽ کوليو. ان مان ڪي به لفظ ڪاپي ڪري پنهنجي فائل ۾ پيسٽ ڪيو ته جيئن سنڌي لاءِ ڪيل سيٽنگز لاڳو ٿي وڃن. ان کانپوءِ ڪاپي ڪيل لفظ ڊاهي ۽ سنڌي لکو ۽‌ ان کي اڊوبي پروگرامن وسيلي سينگاريو. ان لاءِ ڪنهن واڌاري سيٽ اپ جي ضرورت ڪانهي!‏ ان جي استعمال سمجھائڻ لاءِ به ويڊيو ٽيوٽوريل جي سوکڙي شبير ڪنڀار ۽ سندس ٻانهن ٻيلين وٽان ملي آهي جنهن لاءِ هو جس لهڻن.



هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Sunday 5 January 2014

۽ زمان حال استمراري

هن کي فنانس جي بجاءِ، جنهن ۾ کيس ڊگري به هئي ۽ تجربو به، خريداري کاتي يا پرچيز ڊپارٽمينٽ ۾ رکيائون جنهن جو ڊائريڪٽر عباس بروهي هو جيڪو اي ڪي بروهي ۽ علي احمد بروهي جو ننڍو ڀاءُ هو ۽ عبدالماجد سان اڳ جي واقفيت هئس. عبدالماجد ٻڌائيندو آهي ته مسٽر بروهي کيس بيحد ڀائيندو ۽ قرب ۽ عزت سان پيش ايندو هو.
ڪجھ مهينا اڳ عبدالماجد پنهنجي وڏي پٽ عبدالمصور کي اي ليول (A Level) جي تَعليم مُڪمل ڪرڻ کانپوءِ واڌاري تعليم لاءِ آمريڪا جي رياست ايريزونا جي شهر ٽوسان ۾ موڪلي ڏنو هو جتان هن پاڻ به ايم بي اي ڪئي ۽ جتي هاڻي عبدالماجد جو سوٽ عبدالجليل عرف زاهد به پنهنجي والده سان گڏ رهندو هو. عبدالمصور اتي ڪاليج ۾ بي بي اي لاءِ داخلا ورتي.
چند مهينا پي آئي اي ۾ ڪم ڪرڻ کانپوءِ عبدالماجد به مستقلًا آمريڪا نقل مڪاني جو فيصلو ڪيو. پنهنجي ڊائريڪٽر مسٽر بروهي سان ڳالھ ڪڍيائين جنهن صلاح ڏنس ته شروع ۾ چئن مهينن جي موڪل وٺ جيڪا پوءِ آمريڪا مان وڃي وڌرائجانءِ. عبدالماجد کي پنهنجي گھرواري جي علاج جي لاءِ جرمني به وڃڻو هو. پي آئي اي ۾ موڪل جي درخواست منظور ٿيس. هن فليٽ ڇڏي پنهنجو سامان وغيره پيڪ ڪري ڪنهن دوست جي گھر ۾ هڪ ڪمري ۾ رکرايو جتان پوءِ بعد ۾ اهو لاڙڪاڻي موڪلرايائين. پوءِ زال ۽ ٻارن کي ساڻ ڪري جرمني ويو جتي ڊاڪٽر ٽيسٽن ۽ علاج بعد چيس ته هاڻي سندس گھرواري کي ٻيهر اچڻ جي ضرورت ڪانهي. عارضو شروع ٿئي پنج سال ٿي ويا هئا۽ تڪليف وري ڪانه ٿي هئس. هنن شڪر ڪيو ۽ پوءِ آمريڪا روانا ٿي ويا.
هن جي موڪل منظور ٿي چڪي هئي ۽ وڃڻ جي تياري ئي هئس ته محترمه بينظير جي وزات عظمىٰ معزول ٿي. عبدالماجد آمريڪا ۾ هو جو موڪل پوري ٿيڻ تي نئين حڪومت سندس ڊيپوٽيشن رد ڪري کيس واپس انڪم ٽيڪس کاتي موڪليو. عبدالماجد پنهنجي موڪل (بنان پگھار جي يعني Leave Without Pay) پنجن سالن لاءِ پنهنجي محڪمي مان وڌرائي. 1995 ۾ موڪل جي مدي پوري ٿيڻ تي ڪجھ ڏينهن لاءِ آيو ۽ وري ٽن سالن لاءِ موڪل جي درخواست ڏنائين جيڪا منظور ٿيس. حقيقت اها هئي ته 1990 ۾ ئي هن جي مرضي استعيفا ڏيئي نوڪري کي هميشہ لاءِ خيرباد چوڻ جي هئي ۽ محض منهنجي ان ڳالھ لاءِ اجازت نه ڏيڻ جي ڪري هن مجبورًا موڪل جي درخواست ڏني جيڪا پئي وڌرايائين.
آمريڪا ۾ هي ٽوسان ويا جتي سندس سوٽ زاهد رهندو هو ۽ پٽ عبدالمصور پڙهندو هئس. هاڻي جڏهن آمريڪا ۾ مستقل قيام جي ارادي سان ويو ته سوچيائين ته اتي ٽوسان ۾ ئي رهي يا ڪنهن ٻئي هنڌ کي مستقل رهائش لاءِ منتخب ڪري. آمريڪا جي مختلف علائقن ۽ شهرن جي باري ۾ معلومات حاصل ڪري، فيصلو ڪيائين ته آمريڪا جي شهر سياٽل ۾ رهائش اختيار ڪري. جيئن ٽوسان ڏکڻ اولهائين ڪنڊ ۾ ميڪسيڪو جي سرحد ويجھو هو تيئن سياٽل وري اتان ڏيڍ هزار ميل يا اڍائي هزار ڪلوميٽرن جي فاصلي تي ملڪ جي اُتر اولهائين ڪنڊ ۾ ڪينيڊا جي سرحد ويجھو، پيسيفڪ اوشين تي واقع، ملڪ جي خوبصورت ترين شهرن مان هڪ هو. ڊسمبر 1990 ۾ عبدالماجد پنهنجن ٻارن سوڌو اتي سڪونت اختيار ڪئي جتي اڄ سوڌو هو ۽ سندس چار ئي ٻار رهن ٿا. شهر جي منظرڪشي ڪندي چوندو هو ته بابا مري کي صاف سٿرو ڪري، ڏهوڻو ويهوڻو وڏو ڪري، آسمان سان ڳالهيون ڪندڙ وڻن ۽ برفپوش چوٽين سوڌو کڻي اچي سمنڊ جي ڪناري سجايو ۽ شهر کي ويهه پنجويهه مختلف ايراضين وارين خوبصورت ڍنڍن سان سينگاريو، ته سياٽل بس ڪجھ ايئن آهي. جڏهن پنج ورهيه پوءِ، 1995 ۾، سياٽل وڃڻ ٿيو ته احساس ٿيم ته اها منظرڪشي به اصل سان انصاف ڪرڻ کان قاصر هئي.
سندس تعليم ۽ تجربي جي آڌار تي نوڪري به مليس ۽ ملڪ ۾ سڪونت اختيار ڪرڻ جي اجازت به. 1993 ۾ کيس سعودي عرب جي ڪمپنين جي هڪ وڏي مجموعي زينل گروپ آف ڪمپنيز طرفان چيف انٽرنل آڊٽر جي نوڪري جي آڇ ٿي جيڪا هن قبولي ۽ جولاءِ 1993 کان مارچ 1996 تائين هو، سندس رفيقه حيات ۽ ٻه ننڍا ٻار، عبدالباري ۽ عائشه، ان سلسلي ۾ جده ۾ رهيا.
1995 ۾ هن پنهنجي ٻئي نمبر فرزند عبدالباسط جي شادي پنهنجي سنڍو عبدالاحد اچڪزئي جي دختر سان ڪئي جنهن سان ٻه ورهيه اڳ مڱڻو ڪرايو هئائون. انهيءَ موقعي تي ئي سندس وڏي فرزند عبدالمصور جو مڱڻو مير پرويز علي ٽالپر عرف مير راجا (مرحوم) جي وڏي ڌيءَ (جيڪا عبدالماجد جي ڀاڻيجي آهي) سان ڪرايائين.
آمريڪا ۾ واپس اچڻ کانپوءِ عبدالماجد کي ڪا مناسب يا جوڳي نوڪري ڪانه ملي تنهنڪري سندس ٻنهي وڏن پٽن نوڪريون شروع ڪيون ته جيئن ڪٽنب جي مالي گھرجن جو پورائو ٿي سگھي. عبدالمصور تڏهن 24 ۽ عبدالباسط 21 ورهين جو هو جڏهن ٻنهي ملازمت شروع ڪئي. ٻئي ان کان اڳ به پارٽ ٽائم نوڪريون وقتًا فوقتًا ڪندا رهندا هئا ته جيئن گھر جي خرچن لاءِ جوڳو انتظام ٿي سگھي. عبدالماجد توڙي سندس گھرواري ۽ ٻارن کي اسان سان تمام گھڻي محبت ۽ لڳاءُ رهيو آهي. ماڻهو آمريڪا وڃي سالن جا سال ملڪ نه ورندا آهن جو اچڻ وڃڻ جي ڪراين ۽ ڀاڙن کي منهن ڏين يا ڪا پنهنجي لاءِ بچت ڪن. پر عبدالماجد ۽ سندس زال کي قرار ئي نه ايندو هو جيڪڏهن هو ۽ سندن ٻار هر سال اسان سان ملي نه وڃن. انهن بجاءِ پيسا بچائڻ جي هر سال ٻارن سوڌو پاڪستان اچڻ، اسان سڀني سان ملي وڃڻ کي ترجيح ڏني. پر جتي سِڪون ته لهنديون هيون، ته ساڳـئي وقت مالي مشڪلات ۾ به اضافو ٿيندو هئن ته به انهن پنهنجي تقريبًا هر ورهيه اچڻ واري روايت قائم رکي.
1997 ۾ عبدالماجد جي والده سخت ناچاق ٿي پئي. خبر ٻڌائون ته ٻئي زال مڙس هڪدم پهچي ويا. ٽڪيٽ لاءِ بروقت پيسا ڪونه هئن. سياٽل ۾ رهندڙ هڪ دوست لياقت جماڻي کان پيسا اوڌارا ورتائون جيڪي ٻئي مهيني سندن پٽن ان مهربان کي واپس ورائي ڏنا ۽ ايئن هي ٻئي وقت سر پاڪستان پهتا. سندن پهچڻ کان ڏهن يارهن ڏينهن کان پوءِ سندس والده سندس هنج ۾ ئي ڄڻ دم ڏنو ۽ پنهنجي خالق حقيقي سان وڃي ملي. عبدالماجد ۽ سندس گھرواري کي بيحد صدمو رسيو. نرگس جي پنهنجي والده جو 1978 ۾ انتقال ٿي چڪو هو ۽ هو پنهنجي سس کي پنهنجي ماءُ جيان ڀائيندي هئي. چاليهي تائين هو ٻئي هتي لاڙڪاڻي رهيا ۽ پوءِ آمريڪا واپس وريا.
آگسٽ 1998 ۾ سندس موڪل پوري ٿي ۽ محڪمي طرفان زور ڀريو ويس ته يا واپس اچ يا نوڪري ڇڏ. ان اٺن سالن جي عرصي دؤران کاتي ۾ سندس سڀ همعصر، بلڪِ هن کان جيڪي جونئير هئا سي به، پنهنجي وقت تي پروموشن حاصل ڪري 20 گريڊ جا آفيسر ٿي ويا هئا. موڪل تي رهڻ ڪري عبدالماجد جو پروموشن به نه ٿي سگھيو هو. محڪمي وارن کيس نيپا (National Institute of Public Administration) ۾ ٽريننگ لاءِ جوائن ڪرڻ لاءِ چيو. 20 گريڊ ۾ پروموشن لاءِ اها ٽريننگ لازمي هوندي آهي. اچڻ جي تياري ئي ڪيائين پئي ته کيس سندس ڀيڻيوئي مير راجا جي بيوقتي وفات جي خبر ملي. مير راجا جي ڌي سان سندس پٽ جو مڱڻو به ٿيل هو. آگسٽ 1998 ۾ عبدالماجد پاڪستان آيو ۽ نيپا ۾ ٽريننگ شروع ڪيائين.
نيپا ۾ سندس ملاقات سيد محمدفاروق احمد صاحب سان ٿي جيڪو ان اداري ۾ اسلاميات جو استاد هو. بظاهر اهو اتفاق هو پر لڳو ايئن پئي ته قدرت سندس مرشد جي وصال کانپوءِ هڪ ٻئي بزرگ سان سندس ملاقات لاءِ اهو سامان ڪيو هو. سيد فاروق احمد ابوالعلائي سلسلي سان وابسته هڪ صاحبدل بزرگ هو پر ان ڳالھ جي سُڌ عبدالماجد کي سردست ڪانه هئي. عبدالماجد چوندو آهي ته پهرين ئي ڏينهن کان انهن بزرگن جي مٿانئس مهر جي نظر هئي جنهن جي نتيجي ۾ هن جو ساڻن محبت ۽ نيازمندي وارو سلسلو شروع ٿيو جيڪو 2009 تائين جاري رهيو جڏهن انهن وصال فرمايو.
2003 ڌاران فاروق صاحب عبدالماجد کي هڪ ننڍڙو ڪتابچو ڏنو ۽ چيائينس ته هي هڪ بزرگ جي عربي ۾ لکيل مناجات ۽ ان جو اردو ۾ ڪيل ترجمون آهن جن کي تون انگريزي ۾ ترجمو ڪر. پنهنجي مهربان جي حڪم کي ٽارڻ ڏکيو لڳس پر چيائين ته سائين مون کي ته عربي جي ڄاڻ ڪانهي، پر توهان جو حڪم آهي ته ڪوشش ڪندس. کولي ڏٺائين ته حيران رهجي ويو ته اها مناجات ٻئي ڪنهن جي نه بلڪِ سندس ئي شيخ عيسىٰ نورالدين احمد جي مرشد شيخ احمد بن مصطفىٰ العلوي جي لکيل آهي. مناجات جي مصنف سان پنهنجي روحاني نسبت کي الاهي اشارو سمجھندي ان ڪم ڪرڻ جي بخوشي هامي ڀريائين. پهرين اردو مان انگريزي ۾ ترجمو ڪرڻ لڳو پر پوءِ ان مان مطمئن نه ٿيندي، اردو ترجمي کي هڪ پاسي ڪري رکيائين ۽ سڌو عربي مان انگريزي ترجمو شروع ڪيائين. پنهنجي ان ڪوشش دؤران اردو ۾ ڪيل ترجمي، جيڪو خود هڪ بهترين ترجمو هو، مان ضرورت پٽاندر مدد ضرور ورتائين پر ترجمو اصل عربي جو ئي ڪيائين. اڄ سوڌو چوندو آهي ته حيراني اٿم ته عربي جي بيحد معمولي ڄاڻ هوندي به اهو ترجمو ڪيئن ڪيم. ڊسمبر 2005 ۾ اصل عربي متن انگريزي ترجمي سوڌو هڪ بيحد جاذب نظر ايڊيشن جي صورت ۾ پاڪستان مان ڇپرايائين. جن به اهو انگريزي ترجمون ڏٺو ۽ پڙهيو آهي، تن کي اهو بيحد وڻيو آهي ۽ تعريف ڪئي اٿائون. ان جي اشاعت جي لاءِ رقم سندن ٻارن ۽ گھرواري ڏني ۽ بجاءِ قيمتًا وڪرو ڪرڻ جي، ان کي دلچسبي رکندڙن ۾ مفت ورهايائين ۽ بعد ۾ ان جو تصحيح شده ٻيو ايڊيشن انٽرنيٽ تي به شايع ڪيائين. چوندو آهي ته هن ڪاميابي ۾ سموري ڪرم فرمائي انهن بزرگن سڳورن جي آهي، جن مناجات لکي، جن جي وساطت ۽ نسبت جي ڪري اها وٽس پهتي ۽ جن کيس ان جي ترجمي لاءِ همٿايو ۽ مامور ڪيو.
نيپا ۾ ٽريننگ کانپوءِ عبدالماجد جي پوسٽنگ ڪراچي ۾ ٿي جتي ايڊيشنل ڪمشنر ڪري رکيائونس. 1999 ۾ پنهنجي رفيقه حيات ۽ ننڍن ٻن ٻارن سوڌو ڪراچي ۾ رهڻ شروع ڪيائين. انڪم ٽيڪس کاتي ۾ جيڪي جونيئر آفيسر هن جا ماتحت ٿي رهيا هئا، هاڻي تن جي به گريڊ ويهين ۾ ترقي ٿي وئي هئي. جيتوڻيڪ عبدالماجد اهڙن آفيسرن جي ماتحتي ۾ ڪم نه پئي ڪيو، ته به کيس اهڙين حالتن ۾ ڪم ڪرڻ ۾ مزو ڪونه پئي آيو. ڪجھ عرصي بعد کيس سنڌ بلوچستان جي ريجنل ڪمشنر وٽ بطور معاون ايڊيشنل ڪمشنر هيڊڪوارٽر جا اهم فرائض سونپيائون جيڪي هن بيحد خوش اسلوبي سان سرانجام ڏنا. مسلسل موڪل تي رهڻ ڪري پروموشن لاءِ مقرره مدي پوري ٿيڻ ۾ به اڃا ٻه ٽي سال هئس. مون محسوس ڪيو ته کيس انهن حالتن ۾ نوڪري ڪرڻ ۽ مٿان هتي رهائش جي خرچن کي منهن ڏيڻ لاءِ پنهنجن پٽن کان پيسا گھرائڻ وغيره هن لاءِ هڪ اڻوڻندڙ صورتحال پيدا ڪري ڇڏي هئي جنهن جي مدنظر مون چيومانس ته هو جيئن مناسب سمجھي تيئن ڪري ۽ منهنجي طرفان هاڻي اهڙي ڪا جھل پل ڪانه آهي ته نوڪري نه ڇڏي.
منهنجي طرفان اهڙي اجازت ملڻ جي دير هئي، عبدالماجد نوڪري تان استعيفا لکي موڪلي ۽ گڏ، جيستائين اها منظور ٿئي، موڪل جي درخواست به رواني ڪيائين ۽ ايئن 1999 جي آخر ۾ انڪم ٽيڪس کاتي سان پنهنجي واسطيداري ختم ڪيائين.
1999 ۾، پاڪستان ۾ رهائش دؤران پنهنجي وڏي فرزند عبدالمصور جي شادي به ڪرايائون جنهن جو مڱڻو 4 ورهيه اڳ ٿيو هو. 2000 ۾ عبدالماجد ۽ نرگس واپس آمريڪا موٽي ويا ۽ پنهنجن ٻارن سان گڏ رهڻ لڳا. 1995 ۾ سندس فرزند عبدالباسط کي ڌي ڄائي ۽ 1999 ۾ هڪ پٽ ڄائو ۽ 2000 ۾ عبدالمصور جي گھر هڪ ڌي ڄائي.
ايندڙ پنجن ورهين ۾ عبدالماجد پنهنجي ڌي عائشه ۽ پنهنجي پٽ عبدالباري جون شاديون به 2003 ۽ 2005 ۾ ڪرائي ڇڏيون ۽ انهن فرضن کان به آجا ٿي ويا. سندن ٽيئي پٽ، نُهر، پوٽا پوٽيون سمورو ڪٽنب بيحد خوشي ۽ خوشحالي واري مثالي زندگي گذاري رهيو هو. سندن ڌي عائشه، جنهن جي شادي عبدالماجد جي سوٽ مسيح الله سان ٿي هئي، جيڪو منهنجي ننڍي ڀاءُ ڊاڪٽر امان الله جو ننڍي ۾ ننڍو فرزند هو، سي به ساڳـئي شهر رهندا هئا. مسيح الله، عبدالمصور ۽ عبدالباسط سان گڏ، ڪارن جي ڪمپني ٽويوٽا جي هڪ ڊيلرشپ ۾ بطور فنانس مينيجر ڪم ڪري رهيو هو. 2004 ۾ کين فرزند ڄائو جنهن جو نالو حُسين رکيائون. سڀني کي آمريڪي شهريت به ملي چڪي هئي.
2006 ۾ عبدالماجد کي سندس گھرواري چيو ته هاڻي اسان الحمدلله سڀني فرضن کان آجا ٿي ويا آهيون، هل ته ڪاڏي گھمي ڦري اچون. چيائينس ته منهنجي دل آهي ته ڪروز شپ يعني بحري آسائشي جهاز تي دنيا جو سير ڪيون. هي پروگرام طئي ڪري انگلينڊ ويا جتي عبدالماجد جي سؤٽ ڊاڪٽر افسانه (ادا عنايت الله مرحوم جي ڌي) پنهنجي خاوند ڊاڪٽر عطاءُالله وقاصي سان گڏ رهندي هئي. هي قربائتا ۽ محبتي انسان آهن جن جي عبدالماجد ۽ نرگس ٻنهي سان دل رهي آهي. ٻه ٽي ڏينهن وٽن رهي، هي طئي شده پروگرام مؤجب هڪ وڏي آسائشي بحري ٻيڙي تي، جيڪو سائز ۽ آسائش جي لحاظ کان هڪ شاندار 5 اسٽار هوٽل کان به وڌ هو، تنهن تي بالٽڪ سمنڊ ۽ ان جي ڪنارن تي واقع ملڪن جي ٻن هفتن جي سير ۽ سياحت لاءِ اُسريا. پولنڊ، ايسٽونيا، جرمني، فن لينڊ، رُوس،سُويڊن، ناروي، ڪوپن هيگن وغيره ڪيئي ملڪ انهن ٻن هفتن ۾ هُو گھميا. رات جو جهاز هلندو هو ۽ ڏينهن جو ڪنهن شهر وٽ لنگرانداز ٿيندو هو جيڪو هي گھمي ايندا هئا. ان سير مان هو بيحد لطف اندوز ٿيا. واپس انگلينڊ پهچي ٻه هفتا کن اتي رهيا. اڳ ۾ به انگلينڊ ڪيئي ڀيرا وڃڻ ٿيو هون پر هميشہ لنڊن شهر ۾ ئي قيام رهندو هون. هن ڀيري سوچيائون ته اندرون ملڪ ۽ ٻهراڙي، جنهن کي اتي ٻهراڙي نه بلڪِ ڪنٽري سائيڊ چوندا آهن، تنهن جو سير ڪجي. گاڏي ڀاڙي تي ورتائون ۽ باٿ، ڪاٽس والڊ، اسٽون هينج، آڪسفورڊ، ڪيمبرج وغيره جو سير ڪري آيا. پوءِ پنهنجي ميزبانن سان گڏجي مشهور زمانه ليڪ ڊسٽرڪٽ جو سير ڪيائون جيڪو انگلينڊ ۽ اسڪاٽ لينڊ جي سرحد تي بيحد جاذب نظر قدرتي نظارن سان ڀرپور خطو آهي. اتان هي زال مڙس ٻئي اسڪاٽلينڊ جو تاريخي شهر ايڊنبرا گھمڻ ويا. ايئن مهيني سوا جو سير سفر ڪري هي واپس آمريڪا وريا.
قدرت جا کيڏ به پنهنجا آهن ۽ انهن جي رمز کان به هو واقف آهي. واپس وريا مس، ۽ ٻارن سان پنهنجي سير سپاٽي جو احوال ئي ڪيائون پئي، ته نرگس هلڪي طبيعت جي ناسازيءَ جي شڪايت ڪئي ۽ ان لاءِ ڊاڪٽر کان چيڪ اپ ڪرائڻ وئي. ايڪويهه ورهيه اڳ، ڇاتي جي ڪينسر جي عارضي ۾ جڏهن مبتلا ٿي هئي ته دعا گھري هئائين ته اي پروردگار ايتري ته مهلت ڏي جو هي جيڪا ڌيءَ عطا ڪئي اٿئي تنهن جون خوشيون ته ڏسان. ڌيءَ وڏي به ٿي، شادي به ٿيس، الله تعالىٰ اولاد نرينه جي نعمت سان به نوازيس ۽ هاڻي پنهنجي گھر ۾ پنهنجي ور سان خوشين واري زندگي گھاري رهي هئي. شايد مهلت جو مُدو پورو ٿي چڪو هو. ڊاڪٽرن ٽيسٽون ڪيون ۽ نرگس جي 56 سالگره ٿيڻ واري هئي جو عبدالماجد کي اها روح فرسا خبر ڏنائون ته سندس رفيقه حيات کي ڇاتي جو بيحد مهلڪ قسم جو ڪينسر آهي جنهن مان جانبر ٿيڻ جا امڪان تمام گھٽ آهن.
ان خبر عبدالماجد جي پرسڪون، خوشگوار، جنت سمان زندگي ۾ جهڙوڪه ڀونچال آڻي ڇڏيو. هر ڪوشش، هر تدبير ڪيائون ۽ هڪ وقت اهڙو به آيو جو لڳو ته سڀ صحيح ٿي ويو آهي. پر اهو ئي ڊاڪٽر جنهن جي علاج 21 ورهيه اڳ کيس بظاهر نئين زندگي بخشي هئي، تنهنجون سڀ تدبيرون هن ڀيري ڄڻ ناڪام ويون. تقريبًا پوڻن ٻن سالن بعد، 25 اپريل 2008 تي، نرگس پنهنجي جاني مڙس کي الوداع چئي ملڪ عدم راهي ٿي. طبيعت جي ناسازي باعث هڪ ڏينهن اڳ اسپتال وٺي ويس، جتي ٻئي ڏينهن صبوح جو 9 لڳي 30 منٽن تي پنهنجي مجازي خدا جي هنج ۾ ئي هئي جو اکيون کوليائين. جنهن مڙس کي ساه کان وڌيڪ ڀائيندي هئي، تنهن سان نگاهون جو اٽڪايائين ته ڦيريائين مور ڪونه، بس پيار ۽ بيوسي وچان ڏسندي ٻن چئن منٽن بعد اکيون آهستي آهستي کڻي ٻوٽيائين ۽ جان جان آفرين جي سپرد ڪيائين. ان مهل وٽس ماجد ۽ سندن چار ئي ٻار، عبدالمصور، عبدالباسط، عبدالباري ۽ عائشه موجود هئا؛ ڪمري ۾ ٻيو ڪوئي به ڪونه هو. اهي نيڻ جيڪي ماجد کي چاليهن ورهين تائين اٿاه پيار سان ڏسندي پئي آيا سي هميشہ لاءِ ٻوٽجي ويا. انا لله و انا اليہ راجعون. ماجد چيو ته قدرت جي ستم ظريفي ته ڏسو: بهار جي مند ۾، سدابهار (Evergreen) نالي اسپتال ۾ منهنجي زندگي جون بهارون هميشہ لاءِ موڪلائي ويون ۽ هڪ طويل، ڪڏهن نه کٽندڙ خزان شروع ٿي وئي.

مين چاهتا ٿا اسي روڪ رکون
ميري جان ڀي جائي تو جاني نه دون
ڪيي لاک فريب ڪروڙ فسون
نه رها، نه رها، نه رها، نه رها

هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Saturday 4 January 2014

ماجد ڀرڳڙي ۽ سنڌي ڪمپيوٽنگ

اهڙي ريت، انڪم ٽيڪس جي نوڪري مان مالي گھرجن جو پورائو نه ٿيڻ ڪري پريشاني، بهتر سرڪاري نوڪرين ۾ سفارشي اميدوارن کي ترجيح ملڻ ڪري نااميدي، ڪاروباري معاملن ۾ آڏن ابتن ڪمن ڪري بيزاري ۽ ڀائيوار جي وعده خلافي ڪري بيوسي وغيره سڀني ملي اهڙا حالات پيدا ڪيس جو بِالآخر قدرت کيس ان ڪم طرف ڌِڪي آئي جيڪو هن جي مقدر ۾ لکيو هئائين، يعني سنڌي ٻوليءَ لاءِ ڪمپيوٽر تيار ڪرڻ. قادر مطلق، جيڪو ڏينهن جي پيٽ مان رات، رات جي پيٽ مان ڏينهن، جيئري جي پيٽ مان مُئل ۽ مُئي جي پيٽ مان جيئندو ڪڍڻ جي قدرت رکي ٿو، تنهن کي انسانن جي بگاڙيل ڪمن مان به سنوار جا رستا ڪڍڻ جي سگھ آهي.
اها آڪٽوبر نومبر 1987 جي ڳالھ آهي. عبدالماجد کي اهو به احساس هيو ته جيڪو ڪم ڪمپيوٽر سائنس انجنيئر (حسام الدين جا فرزند) ڪرڻ کان قاصر رهيا آهن سو کانئس ڪيئن ٿيندو جنهن کي ڪمپيوٽر سائنس جي باري ۾ صرف بنيادي ڄاڻ هئي. پر هن الله تو آهر ڪري، پنهنجي شوق جي ڪري، ان ۾ هٿ وڌو. چوندا آهن همت مردان مدد خدا. هن معاملي ۾ به ايئن ئي ٿيو ۽ هفتي ٻن اندر کيس ابتدائي ڪاميابي ٿي ۽ سندس ليزر پرنٽر تي سنڌي جو پرسنل ڪمپيوٽر وسيلي ٽائپ سيٽ ٿيل پهريون صفحو پرنٽ ٿي نڪتو ته ٻڌائيندو آهي ته سندس خوشي جي ڪا انتها نه رهي ۽ هن قادر مطلق جا بي انداز ٿورا مڃيا جنهن سندس نصيب ۾ اها ڪاميابي لکي هئي.
ان ابتدائي ڪاميابي جي خبر ان وقت هلال پاڪستان ڏني. بعد ۾ هن اخبار جو هڪ مضمون به ٽائپسيٽ ڪري هلال پاڪستان وارن کي ڏنو جيڪو نومبر يا ڊسمبر 1987 ۾ ڇپيو. اهو انعام شيخ جو لکيل ڪک پن نالي هڪ ڪالم هو. ان کان علاوه ڪراچي جي هڪ ڪاليج جي مخزن نقوش جو سنڌي سيڪشن به ٽائپسيٽ ڪري ڏنائين. اهڙي ننڍڙي ابتدا سان سنڌي ۾ ڪمپيوٽر جي استعمال يعني سنڌي ڪمپيوٽنگ جي ابتدا ٿي ۽ سنڌي اشاعتي صنعت ۾ ان انقلاب جي شروعات ايندڙ ٻن ٽن سالن ۾ ان جي ڪايا پلٽ ڪري ڇڏي. عبدالماجد، ڪمپيوٽر سائنس ۾ ڪا ڊگري نه هوندي به، اڪيلي سر پنهنجي محدود وسائل ذريعي مختصر عرصي ۾ سنڌي ٻوليءَ لاءِ اهو ڪم ڪري ڏيکاريو جيڪو ادارا، يونيورسٽيون ۽ ڪمپيوٽر سائنس جا ماهر باوجود پنهنجي وسائل ۽ ڄاڻ جي سالن ۾ به نه ڪري سگھيا.
عبدالماجد ٻڌائيندو آهي ته سراج الحق ميمڻ صاحب کيس هلال پاڪستان جي دفتر وٺي ويو جيڪو تن ڏينهن ۾ بندر روڊ تي واقع هو. اتي اخبار جي ڪمپوزنگ جو ڪم وغيره ٿيندو هو. سراج الحق ميمڻ ڪنهن زماني ۾ ان جو ايڊيٽر رهي چڪو هو جنهن سان عبدالماجد جي ڏيٺ ويٺ انڪم ٽيڪس کاتي جي ڪري هئي جنهن ۾ ميمڻ صاحب به نوڪري ڪئي هئي. اخبار جي ايڊيٽر شيخ عبدالحليم جوش کين دفتر ڏيکاريو ۽ عملي سان ملايو. اخبار ۾ 40 کن ڪمپازيٽر ڪم ڪندا هئا. عبدالماجد سمجھيو ته اهي انهيءَ خبر تي خوش ڪونه ٿيندا ڇو جو ڪمپيوٽر ذريعي اخبار جي ٽائپسيٽنگ ٿيڻ ڪري سندن نوڪريون ختم ٿي وينديون ۽ انهن جي پيشي يا فن جي گُھرج به ڪانه رهندي. پر انجي برعڪس انهن انهيءَ ڪم کي بيحد ساراهيو ۽ هي چئي کيس حيراني ۾ وجھي ڇڏيائون ته توهان جو ته اهو اسان تي وڏو احسان آهي. هو چوڻ لڳا ته هي ڪم دراصل اسان لاءِ پِٽ آهي، پاراتو آهي. جيئن ته سنڌي ۾ هٿ سان ڪتابت جو ڪو رواج ڪونه هو ۽ اخبارون، ڪتاب ۽ رسالا وغيره سڀ هٿن وسيلي ڪمپوز يا ٽائپسيٽ ٿيندا هئا، تنهنڪري ڪمپازيٽرن جي گُھرج هميشہ رهندي هئي ۽ پرنٽر ۽ پبلشر کين جوڳي پگھار تي ملازم رکندا هئا. جيڪي اهو ڪم ڄاڻندا هئا، سي به روزگار خاطر ٻئي پاسي وڃڻ بجاءِ جو اهو ڪم شروع ڪندا هئا ته ان جي اسپيشلائيزيشن سبب سڄي ڄمار پوءِ ان مان جان آجي نه ٿيندي هئن.
هينڊ ڪمپوزنگ جو سسٽم هيئن هوندو هو جو شيهي جي ٺهيل ٽائپ هوندي هئي ۽ هڪ هڪ اکر جو مختلف روپ خانن ۾ پيل هوندو هو. پوءِ ڪمپازيٽر هڪڙي ڪاٺ يا ميٽل جي سانچي يا فريم ۾ انهن کي هٿ سان سيٽ ڪري مضمون کي ترتيب ڏيندا هئا. پر جڏهن سالن جا سال هو ان شيهي جي ٺهيل ٽائپ کي هٿن جي آڱرين سان هينڊل ڪندا هئا ته عمومًا اڳتي هلي انهن مان هر هڪ شيهي جي زهريلي اثر يعني Lead Poisoning جو شڪار ٿي ويندو هو جنهن جي ڪري کين انيڪ جسماني عارضا لاحق ٿي ويندا هئا. اها ڳالھ انهن ڪمپازيٽرن پاڻ عبدالماجد کي ٻڌائيندي چيو ته سائين اسان ته توهان جا هٿ چمنداسي جو توهان ته اسان لاءِ نجات دهنده آهيو جو اسان کي ۽ اسان جي ايندڙ نسلن کي هن پاراتي واري پيشي مان نجات ڏيارڻ جا سبب بڻيا آهيو جنهن کي نه اسان ڪرڻ ٿا چاهيون ۽ نه ئي ڇڏي ٿا سگھون.
ان ابتدائي ڪاميابي کانپوءِ سنڌي ۾ ڪمپيوٽر تي لکڻ ممڪن ته ٿيو پر اهو طريقه ڪار وقت طلب هو ۽ ان کي عملي طرح ڪارگر بڻائڻ لاءِ اڃا ڪم جي ضرورت هئي. عبدالماجد جو وري آمريڪا وڃڻ ٿيو جتان هو ان ڪم لاءِ ڪجھ ڪتاب ۽ ڪمپيوٽر پروگرام وغيره خريد ڪري آيو. موٽي اچي وري ڪم شروع ڪيائين ۽ مارچ 1988 تائين هن عملي لحاظ کان مڪمل سرشتو جوڙي راس ڪيو جنهن وسيلي ڪمپيوٽر تي سنڌي جو استعمال به اوتري ئي سولائي سان ممڪن بڻيو جهڙو عربي، فارسي ۽ اردو وغيره لاءِ ان کان اڳ ۾ هو.
هن جي موڪل جي مدت به پوري ٿي چڪي هئي ۽ مارچ 1988 ڌاران هن وري انڪم ٽيڪس کاتو جوائن ڪيو. اها موڪل، اها ڪنهن متبادل ذريعه معاش جي تلاش، اهي سڀ ڄڻ قدرت هن کان ان لاءِ پئي ڪرايا جو اهو سنڌي ڪمپيوٽنگ وارو ڪم سندس هٿان ڪرائي. تيستائين مرحوم علي احمد بروهي شيخ سلطان ٽرسٽ جو ايڊمنسٽريٽر ٿي چڪو هو جيڪا هلال پاڪستان هلائيندي هئي. هو عبدالماجد جي ڪم جو بيحد مداح هو. ايپل ڪمپني جا پاڪستان لاءِ ڊسٽريبيوٽر به هن ڪم جي ڪري هن جا ٿورائتا هئا جو انهن ڏٺو پئي ته سنڌي ڪمپيوٽنگ جي ترويج ۽ ترقي ۾ سندن پراڊڪٽ يعني مئڪنٽاش ڪمپيوٽر لاءِ ڊماند ۽ وڪرو وڌندا. انهن عبدالماجد کي آفر ڏني ته هو ان سنڌي سافٽويئر سرشتي جي مارڪيٽنگ ڪندا ۽ ان جي بدلي ۾ عبدالماجد کي ايندڙ ٻن سالن دؤران هڪ طئي شده معاوضو هر مهيني ڏيندا. عبدالماجد سندن آڇ قبولي.
جولائي 1988 ۾، ايپل جي ڊسٽريبيوٽر، هاڻوڪي ميريٽ هوٽل ۾، جيڪو تڏهن هاليڊي ان سڏبو هو، هڪ تقريب منعقد ڪري عبدالماجد جي ان تاريخي ڪم کي عوام ۽ خواص آڏو متعارف ڪرايو. ان تقريب جي صدارت مرحوم علي احمد بروهي ڪئي جنهن ۾ قاضي اسد عابد، محب الله شاه، سراج الحق ميمڻ ۽ ٻين سنڌ جي ماڻهن شرڪت ڪئي. ڊان، جنگ، مشرق ۽ سنڌي اخبارن ۾ ان متعلق خبرون ڇپيون ۽ اهڙي طرح سان سنڌي ڪمپيوٽنگ ۽ ڪمپيوٽر وسيلي سنڌي ٽائپسيٽنگ جي باقاعده شروعات ٿي.
عبدالماجد مون کي ٻڌايو ته تقريب کان پوءِ جڏهن چانهن ۽ رفريشمينٽ جو دؤر شروع ٿيو ته مرحوم علي احمد بروهي کيس کِلندي کِلندي چيو: "ڀرڳڙي، جيڪڏهن تون اهو ڪم بنگالي ٻوليءَ لاءِ ڪرين ها ته بنگالي تنهنجا مُجسما ٺاهي، شهرن ۾ لڳائن ها. پر تو اِهو ڪم سنڌي ٻوليءَ لاءِ ڪيو آهي، فڪر نه ڪر، جلد ڪو تنهنجي ٽنگ مان جھلي، هيٺ گِهلي لاهيندُءِ."
جلد ئي هلال پاڪستان وارن اخبار جي جزوي ٽائپسيٽنگ ڪمپيوٽر وسيلي شروع ڪئي پر عوامي آواز پهرين اخبار هئي جنهن شروع کان ئي سڄي اخبار جي ڪمپوزنگ عبدالماجد جي جوڙيل سرشتي کي استعمال ڪندي ڪمپيوٽر وسيلي ڪرڻ شروع ڪئي. اهو سرشتو استعمال ۾ ايترو ته آسان هو جو انگريزي ٽائپنگ ڄاڻندڙ ٻن ٽن ڏينهن ۾ رواني سان سنڌي ۾ ڪمپيوٽر تي ٽائپنگ ڪرڻ سکي پئي ويا. عوامي آواز وارن 4 ڪمپيوٽر ۽ هڪ ليزر پرنٽر وٺي مڪمل سنڌي اخبار جي ان سان اشاعت ڪئي ۽ تمام ڪاميابي سان ڪئي. بعد ۾ ڪاوش، آفتاب ۽ ٻين سنڌي اخبارن به عبدالماجد واري سرشتي کي استعمال ڪرڻ شروع ڪيو. جلد ئي سڀ اخبارون، ڪتاب ۽ رسالا ڪمپيوٽر وسيلي ڇپجڻ لڳا.
1988 ۾ ئي سنڌي ادبي بورڊ وارن ممتاز مرزا جو لکيل هڪ ڪتاب عبدالماجد کي ٽائپسيٽ ڪرڻ لاءِ موڪليو، جيتوڻيڪ بورڊ ويهن لکن روپين کان به وڌيڪ رقم جي سيڙپ ڪري مونوٽائپ يا شايد لائنوٽائپ وارن کان سنڌي لاءِ فوٽوٽائپسيٽنگ مشين ورتي هئي. عبدالماجد بورڊ ۾ اها مشين ڏٺي هئي جنهن لاءِ خاص ايئرڪنڊيشن ڪمرو ٺهرايل هو. مشين سان گڏ ڪمپني وارن بورڊ کي هڪڙو ٽائپفيس يا فانٽ ڏنو هو ۽ واڌاري فانٽ لاءِ جيڪي پيسا گھريائون پئي اوتري ۾ ميڪنٽاش ڪمپيوٽر ۽ ليزر پرنٽر سنڌي جي هڪ ڊزن فانٽن سوڌو خريد ڪرڻ ممڪن هو. مٿان وري اسڪرين تي عبارت جيئن نظر ايندي هئي تنهن جي ڪا نسبت، صورت جي لحاظ کان، پرنٽ ٿيندڙ مواد سان ڪانه هوندي هئي ۽ پڙهڻ ۾ به ڏاڍو اولو هو. سڀني کان وڌيڪ جيڪا اهم ڳالھ، جيڪا بورڊ ان سسٽم کي خريد ڪرڻ مهل نظرانداز ڪئي هئي، سا اها هئي ته ان مشين تي هڪ صفحي جي فوٽو پرنٽنگ جو خرچ ڳاٽي ڀڳو هو. اهڙي مشين انگريزي ڪتابن جي ٽائپسيٽنگ لاءِ ته موزون هئي جو وڏي مارڪيٽ هئڻ سبب انگريزي ڪتاب هزارن جي تعداد ۾ ڇپبا هئا ۽ ٽائپسيٽنگ جي فڪسڊ لاڳت انهن ۾ ورهائجي ويندي هئي. پر سنڌي جي محدود مارڪيٽ، جنهن ۾ ڪتاب سون جي تعداد ۾ ڇپبا هئا، تنهن ۾ ٽائپسيٽنگ جي وڏي لاڳت ڪري اهو فوٽوٽائپسيٽنگ سرشتو، مشين جي قيمت توڙي فوٽو پرنٽنگ جي پر پيج لاڳت جي لحاظ کان ايترو ته مهانگو هو جو ان جو استعمال معاشي حساب سان فيزبل ڪنهن به طرح نه پئي بيٺو. ان جي ثابتي ان مان ملي ٿي ته ان کي نه رڳو سنڌي ادبي بورڊ استعمال ڪونه ڪيو بلڪِ بورڊ کان علاوه ٻئي ڪنهن به اداري اهو سرشتو خريدڻ يا استعمال ڪرڻ جو سوچيو به ڪونه. نتيجو اهو نڪتو جو بورڊ ۾ اها مشين ڪئي سال ته پئي رهي پر ڪتب مڙيوئي ڪي آئي.
تڏهن نور احمد ميمڻ سنڌي ادبي بورڊ جو سيڪريٽري هو ۽ هو ان ڪتاب جو مسودو کڻي پاڻ عبدالماجد وٽ آيو. عبدالماجد وٽ ڪا باقاعده جڳھ ڪانه هوندي هئي، پنهنجي رهائشي فليٽ ۾، جيڪو" آغاز (Agha's) سپر مارڪيٽ" جي ڀرسان مسواڙ تي ورتل هوس، هڪ ڪمري کي ان لاءِ ڪتب آڻيندو هو. عطيه داؤد وٽس ڪم ڪندي هئي ۽ مسودن جي ڪمپيوٽر تي ٽائپنگ ڪندي هئي. نوراحمد پاڻ سان گڏ پنهنجي هڪ ڪمپيوٽر انجنيئر دوست بدرالدين هيسباڻي کي به ساڻ ڪري ايندو هو ۽ ٻئي ڄڻا ان نئين ڪمپيوٽر ٽيڪنالاجي مان بيحد متاثر ٿيا. بعد ۾ انهن سنڌيڪا نالي هڪ ادارو به جوڙيو ۽ نئين حاصل ڪيل ڄاڻ جي بنياد تي ان ۾ به سنڌي ڪمپيوٽنگ جو سيٽ اپ ڪيائون.
1990 تائين، جيستائين عبدالماجد پاڪستان ۾ رهيو، تيستائين سنڌي ڪمپيوٽنگ جي ترويج ۽ ترقي لاءِ پاڻ پتوڙيندو رهيو. ان دؤر ۾ سنڌي ڪمپيوٽنگ جو وڌ ۾ وڌ استعمال اشاعتي ادارا ۽ اخباري ادارا ڪندا رهيا. عام ماڻهن ۾ ان جي باري ۾ اڃا گھڻي ڄاڻ ڪانه هئي. حقيقت اِها آهي ته ڪمپيوٽر عام ماڻهو جي روزمره جي استعمال ۾ انٽرنيٽ ۽ ورلڊوائيڊ ويب جي عام ٿيڻ کانپوءِ اچڻ لڳو.
عبدالماجد آمريڪا ويو ته اتي به شروع ۾ ڪوششون جاري رکيائين. رياست يوٽاه جي شهر پراوو ۾ الڪاتب سافٽويئر ٺاهڻ واري ڪمپني جي مالڪن سان 1990 جي آخر ۾ مليو جن تازو ونڊوز ڪمپيوٽر لاءِ عربي ۽ فارسي جو ڊيسڪ ٽاپ پبلشنگ پروگرام ٺاهيو هو. عبدالماجد چاهيو پئي ته ونڊوز ۾ به سنڌي جو استعمال ممڪن بڻجي تنهنڪري انهن سان ملي کين ان پروگرام ۾ سنڌي شامل ڪرڻ لاءِ چيائين. انهن پڇيو ته ڀلا سنڌي لاءِ ڪيتريون ڪاپيون پروگرام جون وڪامبيون؟ عبدالماجد چين ته سنڌي پاڪستان جي، اردو کانپوءِ، وڌ ۾ وڌ استعمال ٿيندڙ زبان آهي (اشاعتي ۽ ڪمپيوٽر جي استعمال جي حساب سان) تنهنڪري ان جو مارڪيٽ چڱو خاصو آهي. انهن ان لاءِ ڪم ڪرڻ جي هامي ته ڀري پر عبدالماجد کي چيائون ته توهان هن پروگرام جي هڪڙي ڪاپي خريد ڪيو ۽ پوءِ اسان ان ۾ سنڌي شامل ڪري توهان کي موڪلينداسي ته ان کي ٽيسٽ ڪيو. عبدالماجد کانئن ان سافٽويئر جي ڪاپي 350 ڊالرن ۾ خريد ڪئي. مهيني کن ۾ انهن سنڌي لاءِ مناسب تبديليون ڪيل پروگرام جي ڪاپي Beta Version کيس موڪلي ڏني پر هاڻي مسئلو اهو اچي ٿيو ته عبدالماجد وٽ سافٽويئر کي ٽيسٽ ڪرڻ لاءِ ڪمپيوٽر ڪونه هو ۽ نه ئي وٽس ايترا فاضل وسائل هئا جو ان مقصد لاءِ ڪمپيوٽر خريد ڪري سگھي.
تن ڏينهن ۾ آمريڪا جي سنڌي ڊاڪٽرن جي آرگنائيزيشن سمنا SAMNA جي هڪ وڏي گڏجاڻي (Convention) آمريڪا جي شهر سينٽ لوئيز (Saint Louis) ۾ ٿيڻي طئي ٿي. ڊاڪٽرن جي ڪوٺ تي عبدالماجد جو ان گڏجاڻي ۾ وڃڻ ٿيو، جتي هن سنڌي ڊاڪٽرن سان اها خوش خبري ونڊيندي کين اِهو به ٻڌايو ته وٽس ان سافٽويئر کي ٽيسٽ ڪرڻ لاءِ ڪمپيوٽر ڪونه هو. سنڌي ڊاڪٽرن چيس ته اهو ته ڪو مسئلو ڪونهي ۽ کيس تسلي ڏنائون ته هو سياٽل پهچي ته کيس ان ڪم لاءِ هڪ اڌارو ڪمپيوٽر موڪلي ڏيندا. پر وه وعده هي ڪيا جو وفا هو مصداق ڪمپيوٽر کيس ڪڏهن نه مليو. ايئن سندس اها ڪوشش، وسائل جي اڻهوند ۽ پيسن جي اڻاٺ سبب اڌوري رهجي وئي ورنه 1991 ۾ ئي ونڊوز پرسنل ڪمپيوٽر تي به سنڌي جو استعمال ممڪن بڻجي وڃي ها.
ان کان پوءِ غمِ روزگار ۽ ٻين مصروفيتن جي ڪري عبدالماجد 1999 تائين ٻي ڪا پيش رفت ان ڏس ۾ ڪانه ڪئي. 1999 ۾ جڏهن پنهنجي موڪل ختم ٿيڻ تي ڪجھ عرصو پاڪستان رهيو ته اتي سنڌي ڪمپيوٽنگ سان وابسته ڪنهن دوست مٿس زور رکيو ته وقت اچي ويو آهي ته هاڻي بجاءِ عربي فارسي سافٽويئر ۽ پروگرامن ۾ تبديليون آڻي انهن کي سنڌي لاءِ قابل استعمال بڻائڻ جي سنڌي جي بين الاقوامي معيار يونيڪوڊ يا يونيورسل ڪوڊ جي آڌارتي ڪمپيوٽر تي ترويج ڪجي ۽ معياري سنڌي ڪمپيوٽنگ جو آغاز ڪجي. ان دوست کيس چيو ته هن کانسواءِ ٻئي ڪنهن کي به ان ڪم جي مناسب ڄاڻ ڪانهي، ۽ سنڌي ادارن ۽ يونيورسٽين جي ان معاملي ۾ دلچسپي بِلڪُل ڪانهي، تنهنڪري کيس ئي انهيءَ ڪم ۾ هٿ وجھڻو پوندو.
در اَصل ڪمپيوٽر تي ڪنهن به ٻوليءَ جي استعمال لاءِ ان ٻوليءَ لاءِ هڪ ڪوڊ پيج گھربل هوندو آهي جنهن ۾ ان ٻوليءَ ۾ استعمال ٿيندڙ سڀني اکرن، حرفن ۽ علامتن وغيره کي هڪ عددي ڪوڊ پوائنٽ ڏني ويندي آهي ته جيئن ڪمپيوٽر، جيڪو عددي حساب جي آڌار تي ڪم ڪندو آهي، سو ان ڪوڊ پوائنٽ وسيلي ان ٻوليءَ جي اکرن، حرفن وغيره جي سڃاڻپ ڪري سگھي. هر ٻوليءَ جا ادارا پنهنجي ٻوليءَ جي ڪمپيوٽر تي ترويج لاءِ هڪ معياري ڪوڊ پيج جوڙي ان کي ڪمپيوٽر سان وابسته بين الاَقوامي ادارن کان منظور ڪرائي وٽن رجسٽر ڪرائيندا آهن. انهيءَ بنيادي ڪم کان پوءِ ئي ان ٻوليءَ جي ڪمپيوٽر تي استعمال جا امڪان پيدا ٿيندا آهن. بدقسمتي سان سنڌي ٻوليءَ لاءِ ڪنهن به حڪومتي اداري يا درسگاه وغيره ڪڏهن اهڙي ڪوشش ڪانه ورتي. معياري سنڌي ڪوڊ پيج نه هئڻ ڪري، سنڌي کي ڪمپيوٽر تي استعمال جو واحد طريقو اهو وڃي رهيو هو ته عربي فارسي ڪوڊپيج کي، هڪ قسم جي جڳاڙ يعني Hack ذريعي، سنڌي لاءِ قابل استعمال بڻايو وڃي ۽ اهوئي طريقو عبدالماجد استعمال ڪيو هو. جيئن ته ان قسم جو جڳاڙ لامحاله ڪنهن معيار يعني Standard تي ٻڌل نه هوندو آهي، تنهنڪري ان ذريعي ڪتاب، رسالا وغيره ٽائپسيٽ ڪرڻ ته ممڪن هو پر اسرندڙ انٽرنيٽ ٽيڪنالاجي ذريعي ٻولي جي بين الاقوامي سطح تي ڪمپيوٽر ۽ انٽرينٽ تي ترويج، ويب پيج جوڙڻ، اي ميل ۽ چيٽنگ وسيلي هڪ ٻئي سان رابطو وغيره وقت جون اهڙيون اهم ۽ اڻٽر ضرورتون هيون جن جو پورائو معياري سنڌي ڪمپيوٽنگ کانسواءِ ممڪن ڪونه هو. خوشقسمتي سان تازوئي هڪ يونيورسل ڪوڊ پيج ترتيب ڏنو ويو هو ته جيئن دنيا جي سڀني ٻولين جو ڪمپپيوٽر تي استعمال ٿي سگھي ۽ انهن ۾ سنڌي به شامل هئي. پر ڪوڊپيج ته بنيادي گھرج هئي، ٻوليءَ کي ڪمپيوٽر تي استعمال ڪرڻ لاءِ اڃا ٻيا گھڻا مرحلا طئي ڪرڻا هئا. ان لاءِ بين الاقوامي معيار مطابق فانٽ (Font) ۽ ٽائپفيس(Typeface) جوڙڻ، ڪمپيوٽر آپريٽنگ سسٽم ۾ ٻولي جي پروسيسنگ لاءِ سپورٽ هجڻ، ڪمپيوٽر تي لکڻ لاءِ ڪيبورڊ اينٽري سرشتو ۽ ان کي سسٽم ۾ نصب ڪرڻ وغيره اهڙا ناگزير عملي مرحلا هئا جيڪي طئي ڪئي بنان ٻوليءَ جو ڪمپيوٽر تي عملي طرح استعمال ممڪن نه هو.
سن 2000 ۾ عبدالماجد پنهنجي سرڪاري نوڪري مان استعفىٰ ڏيڻ بعد واپس آمريڪا وريو جتي جولاءِ ۾ هن وري سنڌي ڪمپيوٽنگ جي فيلڊ ۾ پاڻ پتوڙڻ شروع ڪيو ۽ هن ڀيري عزم ڪيائين ته باقاعده ۽ معياري سنڌي جي ڪمپيوٽر تي استعمال جو بنياد وجھي ٻوليءَ کي ٽيڪنالاجي جي دؤر ۾ عالمي رابطي جو ذريعو بڻائيندو. تقريبًا ڇهن مهينن جي لڳاتار محنت، ونڊوز ٺاهڻ واري ڪمپني مائڪروسافٽ جي متعلقه شعبي جي سربراه سان روبرو ميٽنگن، ساڻن سوين اي ميلز جي ڏي وٺ بعد، هن پهريون ڀيرو ڪمپيوٽر تي يونيڪوڊ جي آڌار تي، معياري سنڌي جو بنياد وڌو ۽ ان جي استعمال کي ممڪن بڻايو.
تنهن زماني ۾ ئي پشتو ۽ اردو جو ڪمپيوٽر تي استعمال به تازو شروع ٿيو هو پر فرق اهو هو ته جتي ڪمپيوٽر جي لاءِ پشتو ۽ اردو جا پيڪيج سون ڊالرن ۾ وڪامجي رهيا هئا ته اُتي عبدالماجد سنڌي لاءِ ساڳي قسم جي سافٽويئر، پنهنجي هڪ ويبسائيٽ ٺاهي، تنهن تي مفت ورهائڻ يعني ڊائونلوڊ ڪرڻ لاءِ رکي ڇڏي. اهڙي طرح سنڌي ڪمپيوٽنگ جي حوالي سان 21هين صدي جي ابتدا ۾ هڪ نئين دؤر جو آغاز ٿيو ۽ دنيا جي ڪهڙي به ڪنڊ ڪڙڇ ۾ رهندڙ سنڌي پنهنجي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي جي اهليت آساني سان شامل ڪري تقريبًا هر اهو ڪم ڪري ٿي سگھيا جيڪو ان کان اڳ ۾ صرف انگريزي ۽ ٻين ترقي يافته ٻولين ۾ ممڪن هو.
عبدالماجد سنڌي جي پهرين ويب سائيٽ ترتيب ڏيئي ٻين سنڌي ڪمپيوٽر استعمال ڪندڙن کي به همٿايو ۽ کين هڪ عملي نموني ذريعي گائيڊ ڪندي سنڌي ٻوليءِ جي انٽرنيٽ ۽ ورلڊ وائيڊ ويب تي وجود ۽ ترويج لاءِ راه هموار ڪئي. هن پنهنجي ويبسائيٽ تي شروع ۾ شاه سائين جو رسالو، پوءِ سچل سائين جو سنڌي ڪلام ۽ پوءِ قُرآن ڪريم جو سنڌي ترجمو شايع ڪيو جنهن جي نتيجي ۾ دنيا جي ڪنهن به ڪنڊ ڪڙڇ ۾ رهندڙ سنڌي لاءِ ڪنهن به وقت انهن مان استفاذو حاصل ڪرڻ ممڪن ٿيو. پنهنجي ويب سائيٽ تي هڪ سنڌي نويس به جوڙيائين ته جيئن ڪو به سنڌي آساني سان ڪمپيوٽر ۽ انٽرنيٽ تي سنڌي لکي سگھي. مختلف ڪمپيوٽر سرشتن جهڙوڪ ونڊوز، ميڪنٽوش ۽ لِنڪس جي لاءِ انسٽالر ٺاهي پنهنجي ويبسائيٽ تي مفت ونڊيائين ته جيئن سنڌي جو ڪمپيوٽر تي استعمال عام ٿئي ۽ ٻولي هن جديد اليڪٽرانڪ ۽ انٽرنيٽ واري دؤر ۾ ٻين ٻولين کان ڪنهن به لحاظ کان پوئتي نه رهجي وڃي.
تازو هن، اوپن سورس (Open Source) آپريٽنگ سسٽم لنِڪس (LINUX) جي سنڌي ۾ ترجمي لاءِ هڪ ٽيم تشڪيل ڏيئي دنيا جي پهرئين سنڌي ڪمپيوٽر آپريٽنگ سسٽم جوڙڻ جي ابتدا ڪئي آهي جيڪو ڪم ڪافي اڳتي وڌيو آهي. ان سسٽم وسيلي اهو شخص به ڪمپيوٽر استعمال ڪري سگھندو جنهن کي انگريزي جي ڪا ڄاڻ ڪانهي ۽ صرف سنڌي لکڻ ۽ پڙهڻ ڄاڻي ٿو.
1987-88 ۾ عبدالماجد سنڌي ڪمپيوٽنگ جو بنياد وڌو ۽ 2000-01 ۾بين الاقوامي معيار موجب ڪمپيوٽر ۾ سنڌي جي استعمال کي ممڪن بڻائيندي ان ڪم کي تڪميل تي رسايائين. اڄ سندس محنتن جي نتيجي ۾ سنڌي ٻوليءَ جو استعمال ڪمپيوٽر ۽ انٽرنيٽ تي ممڪن بڻيو آهي. سنڌ ۽ سموري دنيا ۾ هزارين لکين سنڌي ان مان فائدو وٺن پيا. سنڌي ويب سائيٽن جو انگ اڄ هزارن ۾ آهي ۽ اڄ سنڌي هن جديد ٽيڪنالاجي واري دؤر ۾ بين الاقوامي رابطي جي زبان آهي. انٽرنيٽ جي دنيا جي مشهور سماجي نيٽ ورڪ فيس بوڪ (Facebook) تي اڄ سنڌي جو استعمال عام جام آهي ۽ دنيا جي هر حصي ۾ رهندڙ سنڌي پاڻ ۾ خيالات ۽ خبرون ونڊڻ لاءِ سنڌي جو استعمال ڪن پيا. انهن سڀني ڳالهين لاءِ سمورو ڪريڊٽ عبدالماجد لهڻو.
1989 ۾ عبدالماجد ڪنهن دوست وٽ ويٺو هو جنهن چيس ته جيڪڏهن هو حج تي وڃڻ چاهي ته هو کيس ان لاءِ خاص اجازت وٺرائي ڏيئي پئي سگھيو جو حج اسڪيم تحت درخواست ڏيڻ وغيره جو مدو عرصو ٿيو ختم ٿي چڪو هو. حج ۾ وڃي ڪي ڏينهن رهيا هئا. هن پاڻ لاءِ اها سعادت سمجھندي هڪدم هام ڀري ۽ ايئن پاڻ ۽ گھرواري ان سال حج تي ويا. سعودي عرب ۾ سندس گھرواري جي ننڍي همشيره به رهندي هئي جنهن جي مڙس عيسىٰ ذڪريا بندقجي جو تعلق اتان جي هڪ معزز سيد گھراڻي سان هو. انهن به، ۽ سندس گھرواري جي ٻين ٻن ڀينرن به پنهنجن گھروارن سميت ان سال حج ڪيو. مرحوم الله بخش مگسي ۽ سندس گھرواري به حج دؤران سندن رفيق هئا ۽ عبدالماجد انهن جي ذاتي اخلاق، اخلاص ۽ محبت جي بيحد تعريف ڪندو آهي.
1989 ۾ عبدالماجد جي لاءِ مون شهيد بينظير صاحبه کي عرض ڪيو ته کيس اهليت جي بنياد تي پي آئي اي ۾ ڊيپوٽيشن تي ڪا مناسب پوسٽنگ ڏني وڃي. ان ته مهرباني ڪري آرڊر ڪيو پر اسان جي ملڪ ۾ ته نوڪرشاهي اصل شاه آهي. سو بجاءِ وزير اعظم جي حڪم جي تعميل جي، کيس هيڏانهن هوڏانهن ڦيرايائون پر ڪم کان جواب. پرائم منسٽر جو سيڪريٽري سراج سليم شمس الدين عبدالماجد جو بيچميٽ هو جنهن سان 1973 کان واقفيت هئس ۽ ٻيو ته ٻنهي جو تعلق انڪم ٽيڪس کاتي سان هو. سندن ٻيو مشترڪه دوست هو مرحوم ظهير علي شاه جنهن جي پوسٽنگ پڻ اسلام آباد ۾ هئي. هو عبدالماجد جو گهرو دوست هو ۽ گڏ سراج سان به سندس ڪافي دوستي هئي. تنهن ان سلسلي ۾ ڪافي ڪوشش ورتي ۽ آخرڪار 1990 جي شروع ڌاري عبدالماجد جي ڊيپوٽيشن تي پي آئي اي ۾ مقرري ٿي. کيس جنرل مينيجر ڪري رکيائون جڏهن ته هن کان گھٽ ڪواليفڪيشن رکندڙ، گھٽ تجربي ۽ اهليت جا حامل ماڻهو اداري ۾ ڊائريڪٽر طور تعينات هئا.

هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Friday 3 January 2014

آمريڪا، سڀاويڪ سفر

ڪراچي ۾ رهائش دؤران هڪ ڀيري سندن غيرموجودگي ۾ شام جي وقت ڪجھ هٿيار بند ماڻهن سندس رهائش تي ڌاڙو هنيو ۽ ٽي وي، وي سي آر وغيره کڻي ويا. مالي طرح ته گھڻو نقصان ڪونه ٿيو پر اهو واقعو هن لاءِ ذهني ڪوفت جو سبب بڻيو. انڪم ٽيڪس جي نوڪري ۾ به کيس يڪسانيت جو احساس ٿيڻ لڳو ۽ هن فيصلو ڪيو ته ڪجھ واڌاري پروفيشنل تعليم حاصل ڪري. هن آمريڪا وڃي ايم بي اي ڪرڻ جو فيصلو ڪيو. ان مقصد خاطر خصوصي داخلا وارا امتحان ڏيڻ شروع ڪيائين ۽ آمريڪا ۾ مختلف يونيورسٽين ۾ داخلا لاءِ به درخواستون موڪليائين. کيس يونيورسٽي آف سدرن ڪيليفورنيا (University of Southern California) لاس اينجلز ۾ داخلا جي آڇ آئي ۽ هن پنهنجي محڪمي کي ان مقصد لاءِ ٽن سالن جي موڪل لاءِ درخواست ڏني. موڪل منظور ٿيڻ تي هن مارچ 1983 ۾ پنهنجي گھرواري ۽ ٽن پٽن سميت آمريڪا ڏانهن سفر جو سانباهو ڪيو. ڪراچي مان هو سعودي عرب ويا جتي سندس گھرواري جي ننڍي ڀيڻ ۽ سندس مڙس رهندا هئا. عُمرو ڪري هي اڳتي روانا ٿيا ۽ آمريڪا جي شهر لاس اينجلز وڃي اسريا.
لاس اينجلز ۾ پهچي عبدالماجد يونيورسٽي جو واءُ سواءُ ورتو. يونيورسٽي جو ڪيمپس وچ شهر ۾ لاس اينجلز ڊائون ٽائون جي ويجھو هو. هو يونيورسٽي جي ڪيمپس مان خاص مرعوب ڪونه ٿيو. ڪورس شروع ٿيڻ ۾ اڃا ڪجھ مهينا هئا ۽ هن لاس اينجلز ۾ هڪ فليٽ مسواڙ تي وٺي اتي رهڻ شروع ڪيو ۽ ٻن وڏن پٽن کي اسڪول ۾ داخل ڪرايائين جن جون عُمرون ان وقت بالترتيب 11 ورهيه ۽ 8 ورهيه هيون.
اتفاق سانگي هڪ دوست سان گڏجي ايريزونا رياست جي شهر ٽوسان (Tucson) وڃڻ ٿيس جتي هي اتان جي مشهور درسگاه يونيورسٽي آف ايريزونا (University of Arizona) جو ڪيمپس ڏسڻ ويو. يونيورسٽي ۽ ان جو ماحول دل کي وڻيس ۽ لاس اينجلز جي ڀيٽ ۾ ٽوسان جو نسبتًا ننڍو شهر به پسند آيس جيڪو وڏن شهرن جي ٽريفڪ واري رش ۽ آلودگي کان به پاڪ هو. بيٺي بيٺي هن داخلا جي درخواست ورتي ۽ مڪمل ڪري اتي ڏيئي آيو. واپس لاس اينجلز آيو ته ٿوري ئي عرصي ۾ يونيورسٽي آف ايريزونا مان خط آيس ته ايم بي اي پروگرام ۾ داخلا لاءِ سندس ڏنل درخواست منظور ڪئي وئي آهي ۽ نه رُڳو اهو بلڪِ کيس اسڪالرشپ به ڏني وئي آهي جيڪا، جي سندس امتحان ۾ ڪارڪردگي صحيح رهي، ته ايندڙ سالن ۾ به جاري رهندي. عبدالماجد لاس اينجلز ڇڏي ٽوسان هليو آيو ۽ آگسٽ 1983 ۾ پنهنجي اعلىٰ تعليم جي ابتدا ڪيائين. يونيورسٽي آف ايريزونا پبلڪ يونيورسٽي هئي جنهن عبدالماجد کي اسڪالرشپ آڇيندي رياست جي باشندن واري رعايتي في مقرر ڪئي هئي جنهن جي نتيجي ۾ تقريبًا 10,000 ڊالرن جي ساليانه بچت ٿيس. اها رعايت جيترو عرصو يونيورسٽي ۾ رهيو کيس ملندي رهي جيئن ته سندس پڙهائي جي ڪارڪردگي سمورو عرصو اعلىٰ رهي ۽ هو تقريبًا سڀ امتحان ٽاپ يعني اي (A) گريڊ ۾ پاس ڪندو رهيو. اتي ئي پهريون ڀيرو سندس واسطو ڪمپيوٽر ۽ ڪمپيوٽر ٽيڪنالاجي سان پيو ۽ ان متعلق کيس بنيادي ڄاڻ حاصل ڪرڻ جو موقعو مليو.
1985 ۾ عبدالماجد جي زندگي ۾ هڪ خوشي آئي پر ان کان هڪدم بعد هڪ الميي سان دوچار ٿيڻو پيس. فبروري 1985 ۾ کين آخري اولاد، سندن ڌي عائشه، اتي ٽوسان ۾ پيدا ٿي. ٻئي زال مڙس ڏاڍا خوش هئا ته ٽن پٽن کانپوءِ هڪ ڌيءَ جي پيدايش سان سندن ڪٽنب ڄڻڪ مڪمل ٿي ويو هجي. اهو عبدالماجد جو تقريبًا آخري سيمسٽر هو جو ان کان پوءِ صرف هڪڙو مضمون رهيل هئس جنهن لاءِ ارادو هوس ته اونهاري واري ڪنهن سيميسٽر، جيڪي هڪ مهيني جا ٿيندا هئا، تنهن ۾ کڻي ايم بي اي جو ڪورس مڪمل ڪري وٺندو.
زندگي ۾ خوشي ۽ غم هڪ ٻئي جي پويان ڏينهن ۽ رات وانگر پيا ايندا ويندا آهن. اڃا نوزائيده ڌي جي پيدايش جي خوشين مان ڍاپيا ئي ڪونه هئا ته مٿن اها خبر هڪ وڄ بڻجي ڪري ته نرگس کي ڇاتي جي ڪينسر جو هڪ بيحد خطرناڪ قسم لاحق آهي. نرگس چيو ته اي منهنجا الله دعائون ته ٻڌئي ۽ ڌي به ڏنئي پر ايترو وقت به ته ڏئين ها جو ان جون خوشيون ڏسان! هڪ آپريشن ٿي، ٻي ٿي، ٽين ٿي. ڊاڪٽرن چيو ته هي ڇاتي جي ڪينسر جو هڪ مهلڪ قسم آهي ۽ ان لاءِ ڪم از ڪم هڪ ورهيه تائين ڪيمو ٿيريپي ڪرڻي پوندي. ميڊيڪل انشورنس هون تنهنڪري مالي لحاظ کان ته ڪا مشڪل ڪانه هئي، پر ذهني لحاظ کان صورتحال نسورو عذاب هئي. عبدالماجد جيئن تيئن ڪري پنهنجو سيميسٽر پورو ڪيو ۽ آخري رهيل ڪورس لاءِ استاد اجازت ڏنس ته هو هڪ ريسرچ پيپر لکي ڏئي جنهن لاءِ يونيورسٽي اچڻ يا ڪلاس جي ڪا ضرورت ڪانهي.
ان واقعي عبدالماجد توڙي نرگس جي زندگي کي هر لحاظ کان جنجھوڙي رکيو ۽ کين پنهنجي پوري گذريل زندگي تي نظرثاني ڪندي آئيندي متعلق زندگي جا نوان رخ متعين ڪرڻ تي مجبور ڪيو. سڀ کان اول ته ان مهلڪ بيماري سان منهن ڏيڻو هون. عبدالماجد ان مرض متعلق هر قسم جي معلومات حاصل ڪرڻ شروع ڪئي جنهن کان پوءِ ان نتيجي تي رسيو ته ڪيموٿيريپي خاطر خواه علاج ڪونهي. هڪ ته اها انهن سببن کي، جن جي ڪري جسم ۾ ڪينسر جو مرض پيدا ٿئي ٿو، تن کي جسم مان ڪانه ٿي ڪڍي ۽ ٻيو ته جيڪڏهن ڪيموٿيريپي (Chemotherapy) هڪ صحتمند انسان کي ڏني وڃي ته اها مڃيل حقيقت آهي ته اهڙي انسان کي خود ڪينسر لاحق ٿيڻ جا امڪان وڌي وڃن ٿا. ڪافي غور و خوض ۽ تحقيق بعد هن فيصلو ڪيو ته نرگس کي جرمني وٺي وڃي اتان جي هڪ مشهور ڪينسر اسپيشلسٽ ڊاڪٽر جوزف ازيلس کان علاج ڪرائيس. نرگس کي پنهنجو رايو ٻڌايائين جنهن کي پنهنجي مڙس جي محبت ۽ سمجھداري تي ايمان جي حد تائين يقين هو تنهنڪري هامي ڀريندي ويرم ڪانه ڪيائين.
مسئلا ڪيئي هئن. سڀ کان وڏي ڳالھ ته آمريڪي ميڊيڪل انشورنس آمريڪا ۾ مروج طريقه علاج لاءِ ته خرچ ڀرڻ لاءِ ٻڌل هو پر جرمني ۾ متبادل طريقه علاج لاءِ هڪ پيسو ڏيڻ لاءِ به تيار ڪونه هو. معنىٰ ته سفر، رهائش ۽ معالجي جو سمورو خرچ پاڻ کي ڀرڻو هون. عبدالماجد 1984 ۾ پنهنجن ٻن ننڍن ڀائرن عبدالصمد ۽ عبدالغفار کي به آمريڪا گھرايو هو ته گھمي به وڃن ۽ جي ممڪن هجي ته اتي تعليم به حاصل ڪن. سندن عُمر بالترتيب 20 ۽ 19 سال هئي ۽ اهي ٻئي به عبدالماجد وارن وٽ رهندا هئا. انهن کي، ٻارن کي ۽ خصوصًا نوزائيده ڌيءَ کي ڪٿي ۽ ڪنهنجي سنڀال ۾ ڇڏي وڃن؟ جرمني جي ويزا جو حصول اڃا هڪ ٻيو مسئلو هو.
ادا وڏي جو پٽ عبدالجليل عرف زاهد جيڪو آمريڪا ۾ رهندو هو سو پاڪستان آيل هو ۽ واپس آمريڪا ورڻ وارو هو. عبدالماجد فون ڪري چيو ته سندس والده کي ان سان گڏ موڪلي ڏيو. مون انهن حالتن پيش نظر پنهنجي گھرواري کي آمريڪا موڪلي ڏنو. زاهد به ٽوسان منتقل ٿيڻ جو فيصلو ڪيو ۽ هو به عبدالماجد سان گڏ رهڻ لڳو. عبدالماجد جرمني ۾ ڊاڪٽر سان فون تي مشاورت ڪري، جرمني وڃڻ جي پروگرام کي عملي شڪل ڏيڻ لڳو ۽ ويزا لاءِ لاس اينجلز وڃي درخواست ڏنائين. پهرين ته جرمن قونصليٽ وارا ويزا ڏيڻ ۾ ڪيٻائڻ لڳا پر ويزا آفيسر، جنهن جي پنهنجي والده ڪينسر جي مرض ۾ مبتلا رهي هئي، تنهن سندن حالات کان متاثر ٿيندي ويزا ڏيئي ڇڏين. عبدالماجد پنهنجن ٽنهي پٽن کي ان دؤران اڳ ۾ ئي پاڪستان موڪلي ڏنو. والده جي آمريڪا پهچڻ بعد ٻئي زال مڙس جرمني ويا جتي علاج جي سلسلي ۾ ٻه اڍائي مهينا رهڻو پين.
ڊاڪٽر ازيلس، جنهن کي ڪينسر جي آخري اسٽيج وارن هزارن مريضن جي علاج ڪرڻ جو تجربو هو ۽ جنهن ۾ هو بيحد ڪامياب به هو، تنهنجو نظريو اهو هو ته ڪينسر هڪ مقامي مرض نه بلڪِ جسماني عارضو آهي. جيڪڏهن ڪينسر جون ظاهري علامتون، جهڙوڪ ڳوڙهيون Tumor آپريشن ذريعي جسم مان ڪٽي ڌار ڪجن، يا ريڊيو ٿيريپي ذريعي انهن کي ساڙي ناس ڪجي يا ڪيموٿيريپي ذريعي اهڙن گھريتڙن يعني Cells کي ختم ڪجي ته به اهي اسباب جن جي ڪري جسم ۾ سرطان جا گھريتڙا ٺهن ٿا سي پنهنجي جاءِ تي موجود رهن ٿا ۽ ڪجھ عرصي بعد ٻيهر يا ٻئي هنڌ ڪينسر جي علامت نمودار ٿئي ٿي. هن جو چوڻ هو ته سائنس جي تحقيق موجب ڪينسر جا گھريتڙا هر انسان جي جسم ۾ پيدا ٿيندا رهندا آهن ۽ اهو هڪڙو فطري عمل آهي پر جسم ۾ هڪ مدافعتي قوت هوندي آهي جيڪا باقاعده ۽ منظم طريقي سان اهڙن گھريتڙن جي نشاندهي ڪري انهن کي وقت سر ختم ڪري وڌڻ کان روڪيندي آهي. پر ڪن سببن ڪري هر ڪينسر جي مريض ۾ اهڙي مدافعتي قوت بيحد گھٽ هوندي آهي. ان ڪري ڪينسر جو ڪو به طريقه علاج تيستائين ڪامياب نه ٿو ٿي سگھي جيستائين جسم جي مدافعتي قوت کي ان جي مناسب فطري سطح تي آڻڻ جي ڪوشش اهڙي طريقهءَ علاج جو حصو نه هجي. هو هڪ خداترس، هڏ ڏوکي، ٻئي جو درد محسوس ڪندڙ ۽ بيحد ذهين ڊاڪٽر هو. پر بِالآخر ڊاڪٽر، طبيب، ويڄ، دوائون، سُتيون ۽ ڦَڪيون سڀ بهانا آهن. آهي سڄي ڳالھ آهي الاهي امر جي. بقول شاه سائين،
ڦَڪيون تڏهن فرق ڪن، جڏهن امر ٿئي ان کي.

الله سندن دعائون سڻيون ۽ نرگس کي شفا نصيب ٿي. هي جرمني مان موٽي آمريڪا آيا. ڊاڪٽر علاج جاري رکڻ لاءِ دوائون ساڻ ڏنن ڇو جو تن جو حصول آمريڪا ۾ ممڪن ڪونه هو. ڇهن مهينن کانپوءِ وري اچڻ لاءِ چَين جنهن کان پوءِ سال ۾ هڪ ڀيرو ٻن کان چئن هفتن لاءِ فالو اپ ٽريٽمينٽ لاءِ اچڻو پوندن. 1985 جي سرءُ واري مند ۾ عبدالماجد اڳ ۾ پنهنجي والده، نرگس ۽ ڌي عائشه کي پاڪستان موڪلي ڏنو. سندس ڀائرن به آمريڪا ۾ وڌيڪ رهڻ جي هام ڪانه ڀري ۽ مهيني کن ۾ هي سڀ به پاڪستان موٽي آيا.
هاڻي عبدالماجد جي زندگي جون ترجيحات ڄڻڪ بدلجي چڪيون هيون. خبر پيس ته اهو بزرگ جنهن جو لکيل ڪتاب تيرنهن ورهيه اڳ اڪيڊمي ۾ پڙهيو هئائين ۽ جنهن جا ان کان پوءِ ڪيئي ٻيا ڪتاب به مختلف هنڌان هٿ ڪري پڙهيا هئائين سو دراصل شاذليه طريقي سان واسطو رکندڙ هڪ صوفي بزرگ هو. خبر اها هئس ته اهو بزرگ سئزرلينڊ ۾ رهندو آهي پر ڪٿي، ڪهڙي شهر ۾ رهندو هو، يا ڇا اتو پتو هوس تنهن جي ڪا ڄاڻ ڪانه هئس. هن جي ذهن ۾ اهي ازلي سوال ڦري رهيا هئا جن جو جواب ڪتابن ۾ يا لفظن ۾ ڪنهن وٽ به ڪونه هو، ۽ نه ئي ٿي سگھيو پئي. ۽ نه ئي وري انهن سوالن کان ڇوٽڪاري جي ٻي ڪا واه سندس نگاه ۾ هئي سواءِ ان جي ته ڪنهن صاحب دِل بزرگ جو دامن وڃي جھلي ۽ ان جي صحبت مان فيض پرائي. ٻين لفظن ۾ ايئن کڻي چئجي ته کيس هڪ مرشد هادي جي تلاش هئي جيڪو کيس زندگي جو رستو ڏيکاري. سندس خوشقسمتي اها هئي هن سموري سفر ۾، راه سلوڪ ۾، سندس رفيقه حيات نرگس هن سان هر ويل ۽ هر گھڙي پنهنجي پوري وجود سان گڏ هئي.
اهي انٽرنيٽ ۽ ورلڊ وائيڊ ويب ۽ گوگل سرچ کان اڳ وارا ڏينهن هئا. ٻيو نه سُجھيس ته هڪ خط لکي برطانيه جي ان رسالي جي معرفت موڪلي ڏنائين جنهن ۾ شيخ عيسىٰ نورالدين احمد جا ليک وقتًا فوقتًا پيا ڇپبا هئا. انهيءَ خط ذريعي بزرگن سان پنهنجي دل جو حال اوري پنهنجي خواهش جو اظهار ڪندي عرضداشت سندن خدمت ۾ پيش ڪيائين. 1986 ۾ ان خط جو جواب کيس ڊاڪٽر مارٽن لِنگز Martin Lings موڪليو جيڪو شيخ جي مکيه مريدن ۽ خليفن مان هڪ هو ۽ انگلينڊ ۾ رهندو هو. ڊاڪٽر مارٽن لِنگز جو اسلامي نالو ابوبڪر سراج الدين هو ۽ انگريزي ۾ نبي پاڪ ﷺ جي سيرت تي لکيل مشهور زمانه ڪتاب محمد ﷺ (Muhammad: His Life Based On Earliest Resources) جو مصنف هو. سندس موڪليل خط مان عبدالماجد کي خبر پئي ته شيخ عيسىٰ نورالدين احمد جي هاڻي آمريڪا جي رياست انڊيانا جي هڪڙي ننڍڙي شهر بلومنگٽن ۾ مستقل سڪونت هئي. سِدي ابوبڪر کيس سلسلي سان وابسته فقير محمد سُهيل عُمر سان رابطي ۾ اچڻ لاءِ چيو جيڪو لاهور ۾ اقبال اڪيڊمي ۾ آفيسر هو. محمد سهيل عُمر هاڻي اقبال اڪيڊمي جو ڊائريڪٽر آهي.
ايئن عبدالماجد جو روحاني سفر شروع ٿيو جيڪو اڄ به جاري آهي. 1986 ۾ جڏهن سهيل عُمر صاحب جو ڪراچي اچڻ ٿيو ته سندن ملاقات ٿي. 1986 جي سياري ۾ جڏهن علاج لاءِ جرمني ويا ته اتان پوءِ ٻئي زال مڙس لنڊن ويا جتي سندن ملاقات سِدي ابوبڪر سان ٿي. عام طرح سِدي ابوبڪرطريقي يا سلسلي ۾ بيعت ڪرڻ جو مجاز هو پر جيئن ته عبدالماجد وارن جو ارادو آمريڪا وڃي شيخ عيسىٰ نورالدين احمد سان ملڻ جو هو، تنهنڪري سِدي ابوبڪر چَين ته شيخ پاڻ توهانکي بيعت ڪري سلسلي ۾ شامل ڪندو. تنهن کان پوءِ هي ٻئي آمريڪا ويا. اها 1987 جي شروعات جي ڳالھ آهي. اتي سندن ملاقات شيخ عيسىٰ سان ٿي جن ڪمال شفقت سان پيش ايندي کين سلسلي ۾ بيعت ڪري تعليم ڏني. ڪجھ ڏينهن بلومنگٽن ۾ رهي پوءِ هي ٽوسان ويا جتي سندن يونيورسٽي وارن ڏينهن جا دوست هئا ۽ پوءِ هي پاڪستان واپس وريا.
عبدالماجد ۽ سندس گھرواريءَ جون ملاقاتون پوءِ به پنهنجي مُرشد سڳوري سان ٿينديون رهيون ۽ سِدي ابوبڪر سان به. سِدي ابو بڪر ٻه ڀيرا سندن گھر ڪراچي به آيو هو. 1998 ۾ شيخ عيسىٰ نورالدينؒ جو وصال ٿيو. عبدالماجدپنهنجي شيخ جو هن دنيا ۾ آخري سلام ڀرڻ لاءِ سياٽل مان، جتي هو ان وقت رهندو هو، بلومنگٽن ويو. چيائين ته "جيئن ته شيخ جا مريد دنيا جي مختلف حصن مان اچڻا هئا، سندس جسد خاڪي جي تدفين ٽئين يا چوٿين ڏينهن تي ٿي. مَئي جو مهينو هو ۽ بلومنگٽن ۾ موسم معتدل هئي. هڪ ڪمري ۾ سندن جسد مبارڪ ڪفن ۾ لپٽيل پيو هو ۽ جڏهن اسان پهتاسي ته چهرو مبارڪ کليل هو ۽ گلاب جي گل وانگر ٽڙيل هو. ايئن پئي لڳو ته ڄڻ هاڻي هاڻي ستا آهن. جڏهن تدفين جو وقت آيو ته اسان سڀني کي چيائون ته هاڻي توهان ٻاهر هلو. ٻاهر نڪرڻ مهل مان ڄاڻي واڻي پوئتي ٿي ويس ۽ سڀني کان آخر ۾ ڪمري مان نڪتس. نڪرڻ مهل مون الوداع واري انداز ۾ ڪفن ۾ لپيٽيل شيخ جي جسد مبارڪ جي پيرن کي چمي ڏني ۽ جيئن چُمي ڏيڻ لاءِ پيرن ۾ هٿ وڌم ته اهي ايئن نرم ۽ ڪُونئرا هئا جيئن هڪ جيئري جاڳندي انسان جا هوندا آهن ورنه عام طور تي چند ڪلاڪن اندر جسم اڪڙجڻ ۽ سخت ٿيڻ شروع ٿي ويندو آهي جنهن کي انگريزي طب جي زبان ۾ رِگر مارٽِس Rigor Mortis چوندا آہن."
1986 مارچ ۾، موڪل جي پوري ٿيڻ تي عبدالماجد ڪراچي ۾ وڃي نوڪري تي چڙهيو. ان دؤران سندس پروموشن 19 گريڊ ۾ بطور انسپيڪٽنگ يا ايڊيشنل ڪمشنر ٿي چڪو هو. هن هڪ سٺي آمريڪي يونيورسٽيءَ مان تمام سٺي گريڊ ۾ ايم بي اي پاس ڪئي هئي جنهن ۾ ماليات يعني فنانس ۾ اسپيشلائيزيشن ڪئي هئائين. گڏوگڏ انڪم ٽيڪس جي ڪم جو به ڪافي تجربو هوس. هن کي اميد هئي ته سندس تعليم، تجربي ۽ قابليت جي آڌار تي ڪنهن سرڪاري مالياتي اداري Financial Corporation وغيره ۾ ڊيپوٽيشن تي نوڪري ملي ويندي. سرڪاري ملازمت ۾ ته پگھار جو حال پورو سارو هو، سوچيائين ته ڪارپوريشن ۾ پگھار ۽ الائونس وغيره به چڱا ملي ويندم ۽ گذارو ٿي ويندو. ٽيئي پٽ به هاڻي اسڪول پئي ويا ۽ خرچ به ڪافي هئا. ٻن هنڌن تي ڊيپوٽيشن جو امڪان به نڪتو، رائيس ڪارپوريشن آف پاڪستان ۾ ۽ نيشنل انويسٽمينٽ ٽرسٽ ۾ به جنهن جو تنهن وقت سربراه منهنجو پراڻو دوست سيد مظفر احمد اشرف هو. پر ٻنهي هنڌن، ادارن جي سفارش کي نظرانداز ڪندي، گھڻو گھٽ اهليت پر مظبوط سفارش رکندڙ آفيسرن کي هن مٿان ترجيح ڏني وئي. مسٽر اشرف، اداري جو سربراه هوندي ۽ عبدالماجد جي صلاحيتن جو واقف ۽ معترف هوندي به بيوسي مان ڏسندو رهجي ويو ۽ ڪجھ به ڪري نه سگھيو.
عبدالماجد پنهنجي مالي حالت کي سهارو ڏيڻ لاءِ مختلف طريقا سوچڻ لڳو. هن هڪ سال لاءِ وري موڪل ورتي ته ڪو پنهنجو ڪم ڌنڌو شروع ڪري. سندس هڪ دوست فدا حسين، جنهن سان هن جي ملاقات ٽوسان ۾ پڙهائي دؤران ٿي هئي، سو آمريڪا ڇڏي پاڪستان ۾ ڪاروبار ڪرڻ جي خيال کان لڏي آيو. کيس آمريڪا ۾ ٻن چئن دوستن پيسا ڏنا هئس ته وڃي پاڪستان ۾ ڪو ڪاروبار شروع ڪري. عبدالماجد به هن سان گڏجي ڪاروباري موقعن ۽ منصوبن جي ڇنڊڇاڻ ڪرڻ لڳو.
مختلف ڪاروبارن جي امڪانات تي غور ڪندي آخر سندس دوست اهو فيصلو ڪيو ته پنجاب ۾ سٽرس فِرُوٽ پيدا ڪندڙ علائقي ۾ هڪ سٽرس جوس پلانٽ لڳايو وڃي. ظاهر آهي ته ايڏي وڏي منصوبي لاءِ قرض لازمي گُھربل هوندو آهي پر قرض ڏيڻ وارو ادارو به ڏسندو آهي قرضدار جي پنهنجي مُوڙي ڪيتري آهي. هنن وٽ گُھربل موڙي ڪانه هئي تنهنڪري سندس دوست ان جو اهو حل سوچيو ته جنهن ٻاهرين ڪمپني کان پلانٽ خريد ڪبو تنهن کان اووَر اِنوائسنگ (Over Invoicing) ڪرائبي. اووَر اِنوائسنگ ذريعي خريد ڪرڻ واري ڪمپني کان پلانٽ جي قيمت وڌيڪ لکرائبي آهي ۽ بينڪ کان پيسن جي ادائگي ٿي وڃڻ بعد اُها واڌاري رقم پلانٽ وڪڻڻ واري ڪمپني کان وٺي ڇڏبي آهي. هن جي دوست چيو ته اسان ڪمپني کي چونداسي ته هو بينڪ تي اِهو ظاهر ڪري ته ان مان ڪجھ رقم (اوور انوائسنگ وارو حصو) کين اڳ ۾ ئي ملي چڪي آهي ۽ هيڏانهن بينڪ ۾ اثر رُسوخ ۽ پيسن ذريعي ان بنياد تي قرض منظور ڪرائبو ته ان رقم کي سندن سيڙپ ڪري ليکيو وڃي. عبدالماجد کي اها تجويز ڪانه آئڙي ۽ هن ان ڪم مان هٿ ڪڍي پاڻ کي آجو ڪيو. شايد عبدالماجد جي شخصيت اسانجي مُلڪ جي ڪاروباري مصلحتن سان مُنهن ڏيڻ لاءِ موزون ڪانه هُئي. سندس دوست بهرحال ان ڪم کي تڪميل تي رسايو ۽ پاڪستان ۾ ان قسم جو پهريون پلانٽ لڳايو جتان جوس ڪنسنٽريٽ پرڏيهي ملڪن ڏانهن ايڪسپورٽ ڪيو ويندو هو. عبدالماجد چيس ته مون کي جيڪڏهن اهڙا آڏا ابتا ڪم ڪرڻا هجن ها ته اهي مان انڪم ٽيڪس جي نوڪري ۾ به ڪري پئي سگھيس، اها ان لاءِ ته ڪونه ڇڏيون ويٺو آهيان ته جيڪي ڪم اتي نه ڪيم سي هاڻي هتي اچي ڪيان. دوست وراڻيس ته پاڪستان ۾ ته ڪاروبار ايئن ئي ٿيندو آهي. عبدالماجد چيو ته پوءِ اهڙي ڪاروبار کان بس ڀلي.
اٺالو پاندان اپنا هم باز آئي محبت سي
پوءِ عبدالماجد ڪجھ عرصي لاءِ انڪم ٽيڪس پريڪٽس ڪرڻ متعلق به سوچيو ۽ ٻه ٽي مهينا هڪ انڪم ٽيڪس پريڪٽشنر، جنهن سان سندس پراڻي دوستي هئي، تنهن جي آفيس ۾ چيمبر پريڪٽس به ڪري ڏٺائين پر طبيعت ان ۾ به ڪانه لڳس.
هڪ واقفڪار جنهن سان تازو سڃاڻپ ٿي هيس تنهن ٽيڪنالاجي جي فيلڊ سان لاڳاپيل هڪ ڪاروبار جي تجويز ڏنس جيڪو هو پاڻ لاهور ۾ ڪري رهيو. ليزر پرنٽر تن ڏينهن ۾ نوان نوان آيا هئا. ڪمپيوٽر ۽ ليزر پرنٽر جي وسيلي ڪتابن وغيره جي ٽائپسيٽنگ جو ڪم ممڪن بڻيو جنهن لاءِ ان کان اڳ تمام مهانگيون فوٽو ٽائپسيٽنگ مشينيون ڪتب اينديون هيون. ان کي ڊيسڪ ٽاپ پبلشنگ ڪري ڪوٺيندا هئا. اهو ڪم هڪ ڊيسڪ ٽاپ پرسنل ڪمپيوٽر ۽ ليزر پرنٽر وسيلي ٿي پيو سگھي ۽ ان لاءِ ڪا ڳاٽي ڀڳي سيڙپ به ڪانه گھربل هئي. انهيءَ دوست عبدالماجد کي چيو ته هو ڪراچي ۾ اهو ڪم ساڻس ڀائيواري ۾ ڪرڻ چاهي ٿو.
عبدالماجد کي ڪمپيوٽر جي باري ۾ جوڳي بنيادي ڄاڻ هئي سو ڪجھ تحقيق کانپوءِ هو ان نتيجي تي پهتو ته ان ڪم لاءِ ونڊوز پرسنل ڪمپيوٽر جي بجاءِ ايپل جا ميڪنٽاش ڪمپيوٽر گھڻو وڌيڪ موزون هئا. پنهنجي ڀائيوار سان صلاح ڪري هن ايپل ميڪنٽاش ڪمپيوٽر ۽ ليزر پرنٽر لاءِ آرڊر ڏنو. اُهي تڏهن ريڊي اسٽاڪ ۾ ڪونه ملندا هئا ۽ ايندي ايندي ٻه ٽي مهينا لڳي ويندا هئا. ڀائيوار ۽ هي مسواڙي دڪان ڏسڻ لڳا جتي ڪاروبار سيٽ اپ ڪجي. فيصلو اهو ٿيو ته جڏهن ڪمپيوٽر ۽ پرنٽر اچي ويندا تيستائين سندس ڀائيوار پنهنجي لاهور وارن معاملات لاءِ ڪو مئنيجر وغيره مقرر ڪري پاڻ ڪراچي ايندو. دُڪان وغيره ۾ سيڙَپ ڀائيوار کي ڪرڻي هُئي.
جڏهن هنن اهو ڪمپيوٽر آرڊر ڪيو، ته ان جون خوبيون بيان ڪندي ڊيلر ڪمپني جي مالڪ عبدالماجد کي ٻڌايو ته اهڙا ڪمپيوٽر اردو جي ٽائپسيٽنگ لاءِ به استعمال ڪيا ٿا وڃن. هن عبدالماجد کي انهن ماڻهن سان ملايو جيڪي اهو ڪم ڪندا هئا. حسام الدين اشاعت جي ڪاروبار سان وابسته هو ۽ سندس پٽ ڪمپيوٽر سائنس جا ماهر هئا جن ڪمپيوٽر تي اردو ۾ ٽائپسيٽنگ يا ڪمپوزنگ ممڪن بڻائي هئي. اهو سندن ٽريڊ سيڪريٽ يعني ڪاروباري راز هو، تنهنڪري ڪمپيوٽر تي اردو ۾ ڪم ٿيندي ته نه ڏيکاريائون، البته اردو جا ڇپيل نمونا عبدالماجد کي ڏيکاريائون. عبدالماجد جڏهن نسخ رسم الخط ۾ اردو لکيل ڏٺي ته لامحاله سندس دل ۾ خيال آيو ته ڇا سنڌي لاءِ ايئن نه ٿو ٿي سگھي؟ هن اها ڳالھ حسام الدين صاحب سان ڪئي جنهن چيو ته هو پُٽن سان مشورو ڪري ٻڌائي سگھندو ته آيا اهو ممڪن آهي يا نه ۽ جي ممڪن هوندو ته هو اهو ڪم مناسب معاوضي تي ڪري ڏيندا. عبدالماجد کيس سنڌي جي صورتخطي وغيره جي باري ۾ سڄي معلومات مهيا ڪئي ۽ مهيني کن کان پوءِ ٻي مُلاقات لاءِ وقت طئي ٿيو. ٻيهر ملاقات تي حسام الدين صاحب مُعذرت ڪندي چيو ته سندس پُٽن ڪوشش ڪئي پر هو سنڌي جي 52 اکرن يا حرفن کي سيٽ ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي نه سگھيا.
ان دؤران ڪمپيوٽر ۽ ليزر پرنٽر به اچي ويا. ڀائيوار پهرين ته ڪجھ وقت گُھريو پر پوءِ اڳتي هلي مورڳو معذرت ئي ڪري ڇڏيائين ته هن لاءِ لاهور وارو ڪاروبار ڇڏي ڪراچي منتقل ٿيڻ ممڪن ڪونهي. عبدالماجد جي لاءِ اڪيلي سر اهو ڪاروبار سيٽ اپ ڪرڻ ڏکيو هو سو سامان وٺي اچي گھر ۾ رکيائين ۽ ڀائيوار جي ڪراچي اچڻ جو انتظار ڪرڻ لڳو. پوءِ سوچيائين ته ڪمپيوٽر ته موجود آهي ڇو نه پاڻ ئي سنڌي جو ورڊ پروسيسنگ ۽ ڊيسڪ ٽاپ پبلشنگ سسٽم ٺاهي. هڪ ڀيرو وري وڃي حسام الدين سان مليو ۽ کانئس مدد طلب ڪيائين. حسام الدين چيس ته هو ايترو ٻڌائي سگھي ٿو ته ان مقصد لاءِ انهن هڪ عربي ۽ فارسي جي ورڊ پروسيسنگ جي پروگرام "الڪاتب" ۾ تبديليون آڻي ان کي اردو لاءِ قابل استعمال بڻايو آهي ۽ ڪجھ ٻين پروگرامن وغيره کي استعمال ڪري ٽائپسيٽنگ ڪن ٿا. ٻيهر چيائين ته سنڌي جي حرفن يا اکرن جو تعداد تمام گھڻو آهي تنهنڪري ان کي سيٽ ڪرڻ ناممڪن آهي. ان کان وڌيڪ معلومات يا مدد مهيا ڪرڻ کان معذرت ڪيائين.

هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Thursday 2 January 2014

حالتن جي ڌارا دکم سروم، سروم دکم

سگھو ئي عبدالماجد جي گھرواري سخت بيمار ٿي پئي. در اصل هو جڏهن لاڙڪاڻي مان لاهور وئي تڏهن ئي سندس طبيعت ناساز هئي. عبدالماجد کيس لاهور جي هڪ مشهور ليڊي ڊاڪٽر، ڊاڪٽر طُوري، کي ڏيکاريو ۽ ان سان مشوري بعد کيس سندس اسپتال ۾ به داخل ڪرايائين. علاج هليو پر افاقي جي بجاءِ طبيعت ويتر بگڙندي وئي. پوءِ ڪنهن دوست صلاح ڏنس ته گلبرگ لاهور ۾ واقع يونائيٽيڊ ڪرسچن هاسپيٽل UCH ۾ مُلڪ جي مشهور گائنيڪالاجسٽ ڊاڪٽر قمرالزمان سان مشورو ڪري. قمرالزمان هڪ قابل معالج ۽ بهترين انسان هو. جڏهن هي وٽس ويا ۽ عبدالماجد کيس تفصيلي ۽ پورو احوال ڏنو ته ڊاڪٽر ڏانهنس ڏسي پڇيس ته، "ڇا توهان ڊاڪٽر آهيو؟" تنهن تي عبدالماجد ٻڌايس ته هو هتي والٽن ۾ انڪم ٽيڪس جو زير تربيت آفيسر آهي.
ڊاڪٽر چيس ته "مون اها ڳالهه ان ڪري چئي ته جيئن تو ڪيس هسٽري مون کي ٻڌائي ايئن عام طور تي ڊاڪٽر ئي ڪري سگھندا آهن. اها ڪيس هسٽري ٻڌي مان، بغير تپاس جي ئي، تشخيص ڪري چڪو آهيان ته مسئلو ڇا آهي ۽ مان ان لاءِ تنهنجو ٿورائتو آهيان. هاڻي تپاس رڳو پنهنجي تشخيص جي تصديق ڪرڻ لاءِ ڪندس." ڊاڪٽر ٻڌايس ته سندس گھرواري کي Ectopic Pregnancy ٿي وئي آهي جنهن کي Tubal Pregnancy پڻ سڏبو آهي. ان حالت ۾ ڳرڀ بجاءِ رحم مادر جي، فيلوپين ٽيوب ۾ ٿي پوندو آهي جيڪا بيحد تشويشناڪ صورتحال آهي ڇو ته جيڪڏهن هڪ ڀيرو ٽيوب ڦاٽي پوي ته پوءِ مريض جي زندگي کي خطرو هوندو آهي. هن چيو ته هڪدم سرجري جي ضرورت آهي ته جيئن آپريشن ذريعي متعلقه ٽيوب ڪٽي ۽ بند ڪري ڇڏبي جنهن بعد آئنده اميدواري جا امڪان اڌ رهجي ويندا آهن. ٻئي ڏينهن صبوح تي آپريش ڪرڻ جو فيصلو ڪيائين. آپريشن ٿي، هفتو کن سيمي پرائيوٽ وارڊ ۾ رهي ۽ ايئن سندس زندگي کي درپيش خطرو ٽريو. عبدالماجد ڊاڪٽر توڙي اسپتال ۽ ان جي عملي جي مستعدي، همدردي ۽ هوشياري جي بيحد تعريف ڪندو هو. ڊاڪٽر پاڻ کيس مشورو ڏنو ته پرائيويٽ وارڊ نه وٺو جو ان ۾ اجايو گھڻا پيسا ڀرڻا پوندو ۽ خود سندس في به گھڻي وڌيڪ هوندي. هن عبدالماجد ۽ نرگس جو حال ڏسندي کيس خاص اجازت اسپتال طرفان ڏياري ته هو پنهنجي زال وٽ رهي سگھي ٿو. ماني وغيره به اسپتال وارا ڏيندا هئا جنهن جو معيار تمام سٺو هو. هفتي جي رهائش، ڊاڪٽر جون فيون، دوائن ۽ ماني جو خرچ ڪل ملائي ٻڌائيندو اٿم ته تقريبًا 300 يا 350 روپيه بل ٺهيو جيڪو ان سهانگپ واري دؤر ۾ به تمام گھٽ خرچ هو.
عبدالماجد جي فنانس سروسز اڪيڊمي ۾ تقريبًا ڏه يارنهن مهينا ٽريننگ هلي ۽ ٽريننگ جي اختتام تي پبلڪ سروس ڪميشن جو تڪميلي امتحان ٿيو جنهن ۾ هو سٺن نمبرن سان ڪامياب ٿيو. چوندو هو ته، "مون بوڪ ڪيپنگ جو نالو پهريون ڀيرو اتي ٻڌو ۽ اهو سمجھيم ته اهو ڪو لائبرري ۾ ڪتابن جي رکڻ متعلق علم آهي. حيران ٿيس ته ان جو ماليات يعني Finance سان ڪهڙو واسطو؟ پوءِ خبر پيم ته اهو اڪائونٽنگ جو ٻيو نالو آهي." ان کانپوءِ لاهور ۾ ڇهه مهينا کن وڌيڪ انڪم ٽيڪس کاتي جي ڊپارٽمينٽل ٽريننگ لاءِ رهڻو پيس. ان ۾ کين انڪم ٽيڪس قانون، رولز، ڪاروباري کاتن جي پڙتال يا آڊٽ ۽ انتظامي امور وغيره سان لاڳاپيل تربيت ملي ۽ ان جي اختتام تي وري ڊپارٽمينٽل امتحان ٿين جنهن لاءِ مشهور هو ته ورلي ئي ڪو آفيسر ان جا سڀ مضمون پهرين ڪوشش ۾ پاس ڪري سگھندو آهي. عبدالماجد انهن ٻن ٽن آفيسرن مان هڪ هو جن اهو امتحان پهرين ئي ڪوشش ۾ پاس ڪيو.
ان بعد سندس پوسٽنگ اپريل 1974 ۾ ڪراچي ۾ ٿي جتي ڪا باقاعده چارج ڪانه ڏنائونس بلڪِ مختلف آفيسرن وٽ تربيت لاءِ موڪليندا رهيس. چوندو هو تربيت مڙيوئي ڪا هئي، بس وڃبو هو، حاضري لڳائبي هئي، چانهن بسڪوٽ نوش ڪري، ڪلاڪ اڌ ڪچهري ڪري فارغ ٿي وڃبو هو. هو اهي ٻه ٽي مهينا دوستن سان گڏ گارڊن واري علائقي ۾ گورمينٽ هاسٽل ۾ رهيو ۽ ٻار لاڙڪاڻي ۾ رهندا هيس، جن سان ملڻ ايندو رهندو هو.
جولاءِ 1974 ۾ سندس پوسٽنگ لاڙڪاڻي ڪيائون جيڪا هڪ اهم چارج هئي جو ملڪ جي سربراه يعني ڀُٽي صاحب جي شهر هجڻ کان علاوه اها انڪم ٽيڪس سرڪل ٻن ضلعن يعني لاڙڪاڻي ۽ دادو تي محيط هئي ۽ درياه جي ساڄي ڪپ تي ان جون حدون شهدادڪوٽ کان ويندي ٿاڻي بولا خان تائين، جن جو باهم فاصلو چئن سون ڪلوميٽرن کان به وڌيڪ هو، پکڙيل هيون. ان کان علاوه لاڙڪاڻي ۾ نگران بالا آفيسر به نه هوندو هو ۽ انهي سڀني سببن ڪري اها هڪ خودمختار ۽ اهم چارج سمجھي ويندي هئي. عبدالماجد کي بالا آفيسرن چيو ته توکي لاڙڪاڻي جي اهم ذميداري ان ڪري ٿا سونپيون جو تو ڊپارٽمينٽل امتحان پهرين ڪوشش ۾ پاس ڪيو آهي انڪري اسان کي تنهنجي اهليت تي ڀروسو آهي ۽ ٻيو ته تون اتان جو آهين تنهنڪري توکي اتان جي حالتن جي ٻين کان بهتر ڄاڻ هوندي. عبدالماجد بهرحال پريشان هو ته گھر ۾ پوسٽنگ جي ڪري نه رڳو زوربار ۽ سفارشن جو امڪان وڌيل هو، پر ان کان به وڌيڪ کيس اهو اونو هو ته منهنجي ڀُٽي صاحب سان سياسي مخالفت جي ڪري کيس هتي ڪي ڏکيايون نه درپيش اچن. ان سببان هن چاهيو پئي ته کيس لاڙڪاڻي جي بجاءِ ڪنهن ٻئي هنڌ پوسٽ ڪن.
ان مقصد لاءِ هي وڃي منهنجي هڪ دوست سيد مظفراحمد اشرف سان مليو جيڪو هڪ سينئر سِول سرونٽ هو ۽ جنهنجي پوسٽنگ تڏهن ڪراچي ۾ هئي. کيس گذارش ڪيائين ته هو ڪوشش وٺي سندس لاڙڪاڻي واري پوسٽنگ رد ڪرائي. اشرف صاحب جي قاضي احمد حُسين سان دعا سلام هئي جيڪو انڪم ٽيڪس جو بيحد سينئر آفيسر هو ۽ تڏهن ڪراچي ۾ PIDC جو سربراہ ہو. هي ٻئي گڏجي وٽس ويا جنهن کين سٺي موٽ ڏني، ڪافي وغيره سان تواضح ڪيائين ۽ پوءِ عبدالماجد کي سمجھايائين ته هو پاڻ به لاڙڪاڻي ۾ انڪم ٽيڪس آفيسر رهي چڪو هو ۽ اهڙي اهم جاءِ تي اٿندي ئي پوسٽنگ ملڻ هڪ اعزاز هو ۽ ڪم سکڻ جو به هڪ بهترين موقعو. چيائينس ته، "منهنجي سفارش تي تنهنجي پوسٽنگ رد ته ڪري ڇڏيندا پر پوءِ ٿي سگھي ٿو ته توکي ڪا غير اهم جاءِ ڏين. بهتر آهي ته وڃي چارج وٺ، ٻه ٽي مهينا اتي ڪم ڪري ڏس ۽ جيڪڏهن توکي اهي مشڪلات درپيش اچن جن جو توکي خدشو آهي ته پوءِ تون مون کي ٻڌائجائين ۽ مان تنهنجي اتان بدلي لاءِ سفارش ڪندس." عبدالماجد کي قاضي صاحب جي اها تجويز پسند آئي ۽ هي ڪافي پي، ڪچهري ڪري، شڪريو ادا ڪري هليو آيو.
دراصل عبدالماجد جنهن آفيسر جي جاءِ تي آيو اهو ڪراچي جو هڪ نوجوان ۽ فهميدو آفيسر هو پر کيس هتان جي حالتن جي پوري ڄاڻ ڪانه هئي. ڪيئي واپاري اچي ڌونس ڄمائيندا هئس يا دهمان ٻڌندا هئس ته اسان جو واسطو پيپلز پارٽي سان آهي ۽ جي تو اسان جو ڪم نه ڪيو ته اسان ڀُٽي صاحب يا ان سان واسطو رکندڙ ڪنهن بااثر ماڻهو وٽ تنهنجي شڪايت ڪنداسي وغيره. انهن ڌمڪين ۽ دهمانن به ان مسڪين کي ڪافي پريشان ڪيو هو. پر جيئن ته عبدالماجد مقامي ماڻهن ۽ انهن جي واسطيدارين مان واقف هو تنهنڪري کيس اهڙن اجاين انديشن سان واسطو ڪونه پيو.
هڪ ڀيري ايئن ٿيو جو پيپلز پارٽي سان واسطو رکندڙ ڪجھ واپارين ڀُٽي صاحب جي کليل ڪچهري ۾ عبدالماجد جي شڪايت ڪئي ته هو پارٽي جي مخالف عبدالغفور ڀرڳڙي جو پٽ آهي ۽ اسان کي ان ڪري تنگ ٿو ڪري. لاڙڪاڻي جو پارٽي جو صدر تڏهن ايس ڪي خان هو. هو هڪ مهاجر انڪم ٽيڪس پريڪٽشنر هو جنهن جي جاءِ جو هيٺيون حصو انڪم ٽيڪس کاتي کي مسواڙ تي آفيس لاءِ ڏنل هو. اهڙي ريت سندس واسطو ڏينهن رات انڪم ٽيڪس وارن سان هوندو هو ۽ کانئس ڪا ڳالھ لڪل ڪانه هئي. ڀُٽي صاحب جو به مٿس ان لحاظ کان اعتماد هو جو مرحوم هڪ مخلص انسان ۽ پارٽي ورڪر هو، تنهنڪري کانئس پڇا ڪيائين جنهن ٻڌايس ته عبدالماجد پيسو وغيره ڪونه ٿو گھري ۽ نه ئي پارٽي سان ڪا مخاصمت اٿس، البته ٽيڪس مڙهڻ ۽ وصول ڪرڻ جي معاملي ۾ برجستو آفيسر آهي. ان کانپوءِ ڀُٽي صاحب شڪايت آڻيندڙن کان پڇيو ته ڇا آفيسر توهان کان پيسا يا رشوت گھري هئي. انهن شايد چيو نه، پر اهو ته کين سياسي مخالفت جي ڪري تنگ ٿو ڪري. پر پوءِ ڀُٽي صاحب عبدالماجد کي ته ڪجھ نه چيو يا چورايو پر خود شڪايت ڪندڙن کي دٻ پٽيائين. مان پيپلز پارٽي ۾ ته ڀُٽي صاحب جي ڪوٺ تي 1976 جي آخر ڌاران شامل ٿيس، پر عبدالماجد کي هتي لاڙڪاڻي ۾ اهو اڍائين سالن جو عرصو ڀُٽي صاحب جي هڪ سياسي حليف جي پٽ جي حيثيت ۾ گذارڻو پيو. پر هن پنهنجي اخلاق، خلوص ۽ پيشه ورانه مهارت سبب پنهنجا سرڪاري فرائض به برجستي طريقي سان سرانجام ڏنا ۽ مقامي ماڻهن سان واسطيداريون به بيحد خوش اسلوبي سان نڀايائين.
عبدالماجد جي لاڙڪاڻي ۾ پورا ٽي سال پوسٽنگ رهي. 1975 ۾ سندس ٻيو نمبر فرزند عبدالباسط پيدا ٿيو. عبدالماجد چوندو آهي ته اهي ٽي سال سندس زندگي جا ڪڏهن نه وِسرڻ جهڙا خوشين جا ڀرپور سال هئا جو بيڪ وقت اولاد، والدين، پنهنجي دل گھريي زال ۽ پنهنجن ننڍن ڀينرن ۽ ڀائرن سان گڏ رهڻ جو موقعو ۽ قرب حاصل هيس. جڏهن سندس شادي ٿي هئي گھر ۾ سواءِ سندس هڪ ڀيڻ جي ٻيا سڀ ڀيڻ ڀائر (پنج ڀينر ۽ چار ڀائر) گھر ۾ هئا جن کي هن جي گھرواري، يعني سندن ڀاڄائي، بيحد قرب ۽ پيار ڏنو. انهيءَ عرصي ۾ منهنجي ٻن ڌيئرن جي شادي به ٿي. بيشڪ انهن ڏينهن ۾ اسان جي گھر ۾ بهترين، قرب، پيار ۽ خوشين سان ڀرپور ماحول هو جنهن جو گھڻي ڀاڱي ڪريڊٽ عبدالماجد جي گھرواري نرگس کي ٿو وڃي.
1977 واري طغياني دؤر ۾، جولاءِ يا آگسٽ ۾ عبدالماجد جي بدلي لاڙڪاڻي مان حيدرآباد ڪيائون ۽ اهڙي طرح اهو سنهري دؤر، جنهن ۾ منهنجي خاندان جي ٽن پيڙهين جي فردن خوشين سان ڀرپور ماحول ۾ گڏ وقت گھاريو، سو پورو ٿيو. الله جا لک احسان آهن جنهن بعد ۾ ٻچن کي گھڻيون ئي خوشيون ڏيکاريون، پر اهڙو وقت وري نه آيو.
عبدالماجد ان کانپوءِ جا ٽي ورهيه حيدرآباد ۾ انڪم ٽيڪس کاتي جي مختلف عهدن تي گذاريا. اتي سندس رهائش پنهنجي چاچي غوث بخش جي جاءِ جي هڪ حصي ۾ رهي. جولاءِ 1978 ۾ جڏهن حيدرآباد ۾ انڪم ٽيڪس جو نئون زون ٺاهيو ويو ته اتي ايم اي مجيد کي ڪمشنر ڪري رکيائون جيڪو ڀُٽي صاحب جي دؤر ۾ ڪي ايم سي جي ايڊمنسٽريٽر جي اهم عهدي تي فائز رهي چڪو هو. مسٽر مجيد مرحوم بيحد محنتي ۽ قابل آفيسر هو. هن کي نئين زون کي اسٽيبلش ڪرڻ لاءِ مستعد، محنتي ۽ ڄاڻو آفيسرن جي گُھرج هئي. هن حيدرآباد جي چارج وٺڻ کان اڳ ئي زونل آفيس لاءِ موزون آفيسرن جي ڳولا شروع ڪئي. کيس عبدالماجد جي باري ۾ ٻڌايو ويو. عبدالماجد تن ڏينهن ۾ پنهنجي بالا آفيسرن جي نامناسب روش سبب موڪل تي ويل هو. نئين ڪمشنر خاص گھرائي چيس ته کيس سندس ضرورت آهي ۽ هو ساڻس گڏ هن جي اسپيشل اسسٽنٽ طور ڪم ڪري ته جيئن نئين زون جي تعمير ڪجي. هڪ سال تائين عبدالماجد سندس اسپيشل اسسٽنٽ طور ڪم ڪيو جنهن مان مرحوم مِرزا عبدالمجيد صاحب، عبدالماجد جي ڪارڪردگي ۽ اخلاق مان ايترو متاثر ٿيو جو سروس ۾ باوجود کانئس گھڻو سينئر هجڻ جي، آخر تائين عبدالماجد سان سندس تعلقات بيحد دوستانه ۽ محبت وارا رهيا. حيدرآباد ۾ پوسٽنگ دؤران هن تاريخ ۾ ايم اي به مڪمل ڪئي.
1980 آگسٽ ڌاران عبدالماجد جي پوسٽنگ ڪراچي ۾ ٿي جتي هو تقريبًا پوڻا ٽي ورهيه رهيو. ڊسمبر 1980 ۾ سندس ٽيون ۽ سڀني مان ننڍو پُٽ عبدالباري ڄائو. 1981 جي آخر ۾ عبدالماجد ۽ سندس گھرواري انگلينڊ ۽ آمريڪا مختصر عرصي لاءِ گھمڻ ويا ۽ واپسي تي عُمري جي سعادت حاصل ڪيائون.

هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔

Wednesday 1 January 2014

عبدالماجد جي ڪهاڻي، سندس والد جي زباني: عبدالماجد ڀرڳڙي ننڍپڻي کان ڪميشن تائين

عبدالماجد، سنڌي ڪمپيوٽنگ جو باني، منهنجو وڏي ۾ وڏو فرزند آهي. هُو 8 فبروري 1948 تي پيدا ٿيو جڏهن مون لاڙڪاڻي ۾ نئين نئين وڪالت شروع ڪئي هئي. جيتوڻيڪ ادا وڏي، غلام صديق، جي شادي کي ڪافي عرصو ٿيو هو پر هو اولاد جي نعمت کان محروم هئا. عبدالماجد اهڙي طرح بابي سائين جي پٽن جو پهريون اولاد هو، تنهنڪري سندس ولادت والد صاحب لاءِ ته خصوصًا بيحد خوشي جو باعث هئي. ڇٺيءَ جي موقعي تي ڳوٺن ۾ معمول هوندو هو ته پٽڙو ڀت ٺهرائي مهمانن کي کارائيندا هئا پر مون ان موقعي تي پنهنجي خوشي جي اظهار لاءِ گوشت جو پلاءُ رڌائي مهمانن جي تواضع ڪئي.
جڏهن عبدالماجد جي عُمر تقريبًا ٽي ورهيه ٿي ۽ منهنجي گھر منهنجو ٻيو نمبر اولاد منهنجي نياڻي رضيه سلطانه پيدا ٿي، ته ادي وڏي ۽ سندس گھروارِي زور ڀريو ته عبدالماجد اسان کي ڏيو جو اسان جو اولاد ڪونهي. مان ته پيءُ هوس، پر شاباش هجي منهنجي گھروارِيءَ کي جنهن شادي جي ڇهن ورهين بعد پيدا ٿيل پنهنجي سِڪيلڌي پُٽ کي ادا وڏي وارن کي ڏيڻ جي هامي ڀري. هي اهو وقت هو جو پاڻ کان وڏن جو چيو موٽائڻ بيحد ڏکيو هوندو هو. ايئن اسان پنهنجو دل گھريو فرزند ادا وارن جي حوالي ڪيو. عبدالماجد ننڍو هو تنهنڪري هو ادا وارن کي ئي پنهنجا والدين سمجھڻ لڳو پر ٻاراڻي اوسٿا ۾ جيڪو وقت اسان سان گھاريو هئائين سو به وساري ڪونه سگھيو هو تنهنڪري اسان کي به بابا ۽ امان ڪوٺيندو هو.
ادا وڏي جي تعليم کاتي ۾ ملازمت هئي ۽ بدلين سانگي کين مختلف هنڌن تي رهڻو پوندو هو. ساڻن گڏ عبدالماجد به پنهنجو ننڍپڻ ٽنڊي جان محمد، حيدرآباد، ميرپور ماٿيلي، سکر، نوشهري فيروز ۽ شهدادپور ۾ گذاريو. جڏهن عبدالماجد ستن ورهين جو ٿيو تڏهن ادا وڏي جي گھر به اميدواري ٿي ۽ الله پاڪ کيس هڪ فرزند (عبدالجليل عرف زاهد بلوچ) عطا ڪيو. پوءِ ادا وارن چيو ته هاڻي بيشڪ عبدالماجد اوهان وٽ رهي. پوءِ هن تي به اها ڳالهه حتمي طرح واضح ٿي ته سندس والدين اسان هئاسي، پر ادا وارن سان سندس محبت هميشہ قائم رهي. ان بعد هو اسان وٽ لاڙڪاڻي ۾ ئي رهيو جتي هن پنهنجي پرائمري تعليم پي وي اسڪول ۽ بعد ۾ شاه محمد اسڪول ۾ مڪمل ڪئي.
سيڪنڊري تعليم لاءِ مون کيس ميونسپل هاءِ اسڪول ۾ داخل ڪرايو جنهن جو هيڊماستر سنڌ جو برک تعليمدان مرحوم فتح محمد قريشي هو. سال کانپوءِ، سن 1959 ۾ قريشي صاحب جي جاءِ تي مرحوم اميرالدين جوڻيجو هيڊماستر مقرر ٿيو ته هوڏانهن وري ادا غلام صديق جي پوسٽنگ گورمينٽ هاءِاسڪول لاڙڪاڻي ۾ هيڊماستر طور ٿي. عبدالماجد کي ادا ميونسپل هاءِ اسڪول مان ڪڍرائي گورمينٽ هاءِ اسڪول ۾ داخل ڪرايو ته جيئن هن جي تعليم تربيت سندن زير نگراني ٿئي. ڪجھ عرصي بعد ادا کي بدلي ڪري ٽريننگ ڪاليج فارمين لاڙڪاڻي ۾ پرنسپال ڪري رکيائون ۽ سندس جاءِ تي جناب واحد بخش شيخ هيڊماستر ٿيو. عبدالماجد سيڪنڊري تعليم جا باقي پنج سال گورمينٽ هاءِ اسڪول ۾ ئي گذاريا جتان 1963 ۾ ميٽرڪ پاس ڪيائين.
جيتوڻيڪ ميٽرڪ ۾ سائنس کنئِي هُئائين پر پوءِ مونکي چيائين ته هو ڪاليج ۾ آرٽس ۾ داخلا ٿو وٺڻ چاهي جنهن تي مون چيومانس ته تعليم جي معاملي ۾ بيشڪ پنهنجي شوق ۽ مرضي تي هلي. کيس ميٿميٽڪس سان ڪافي شغف هو تنهنڪري آرٽس ۾ ميٿيميٽڪس جو مضمون کنيائِين. عين ممڪن آهي ته لاڙڪاڻي گورمينٽ ڪاليج جي تاريخ ۾ هو پهريون ۽ آخري آرٽس جو شاگرد هجي جنهن ميٿيميٽڪس کنئي. 1965 ۾ انٽر آرٽس ڪرڻ کانپوءِ مون کيس بي اي آنرز ڪرڻ لاءِ سنڌ يونيورسٽي موڪليو.
عبدالماجد جي مرضي هئي ته هو ميٿيميٽڪس ۾ بي اي آنرز ۽ پوءِ ايم اي ڪري پر سنڌ يونيورسٽي ۾، جتي هن داخلا پئي ورتي، اهو ممڪن ڪونه هو. ان جو سبب اهو هيو ته يونيورسٽي تڏهن عمارتي ٽرانزشن واري دؤر مان گذري رهي هئي جو ان جو اڌ حصو، يعني آرٽس ۽ ايڊمنسٽريشن جا بلاڪ حيدرآباد ۾ هئا ۽ باقي اڌ، يعني سائنس بلاڪ ۽ هاسٽلون، ڄامشوري منتقل ٿي چڪا هئا. اهڙين حالتن ۾ اهو ناممڪن هو ته هڪ شاگرد ساڳـئي ڏينهن آرٽس ڪلاس حيدرآباد ۾ اٽينڊ ڪري ۽ وري ميٿيميٽڪس جي ڪلاس لاءِ ڄامشوري وڃي. ان صورتحال پيش نظر عبدالماجد ميٿيميٽڪس جي بجاءِ عمومي تاريخ يعني General History ۾ بي اي آنرز ڪرڻ جو فيصلو ڪيو. ڪجھ مهينا ته هو هاسٽل ۾ رهيو پر پوءِ سندس چاچي مرحوم عنايت الله جي بدلي ڄامشوري ۾ اريگيشن کاتي جي اگزيڪٽو انجنيئر طور ٿي ته سندس چوڻ تي عبدالماجد هاسٽل ڇڏي وٽس رهڻ شروع ڪيو.
هن 1968 ۾ فرسٽ ڊويزن ۾ بي اي آنرز پاس ڪئي. پوءِ ايم اي ۾ داخلا وٺڻ بجاءِ فيصلو ڪيائين ته سال کن پڙهائي ۾ وقفي بعد CSS جي لاءِ تياري ڪندو ۽ LL.B. ۾ به داخلا وٺندو. باقي رهي ايم اي، تنهن باري ۾ چيائين ته بعد ۾ فيصلو ڪندو. 1969 ۾ منهنجي ننڍي گھرواري جي علاج جي سلسلي ۾ کيس ڪوئيٽه وڃي رهڻو پيو جتي سندس ملاقات ڪشميري خاندان جي هڪ ڇوڪري نرگس سان ٿي جنهن سان کيس پيار ٿي ويو. اسان جو اصل تعلق ته هڪ ننڍڙي ڳوٺ سان هو جتي اسان ڀرڳڙين جا ئي گھر هئا. اسان جون مِٽيون مائٽيون به پاڻ ۾ ٿينديون هيون ۽ عبدالماجد جي شادي متعلق به اسان جي اهڙي ئي سوچ هئي. پر هن يار جو نينهن جو ناتو اهڙو اڙيو جو چيائين ته شادي ڪندس ته صرف پنهنجي دل گھريي پسند سان.
عشق پر زور نهين هئي يه وه آتش غالب
ڪه لگائي نه لگي اور بجھائي نه بجھي
آخر اسان والدين هنن جي پِيار آڏو آڻ مڃي؛ 14 نومبر 1970 تي خير سان سندن شادي ٿي ۽ نرگس، اسان جي نُنهن بڻجي، اسان سان گڏ اچي رهڻ شروع ڪيو. ايئن سڪ ۽ پريت جو اهو سلسلو شروع ٿيو جيڪو وهم ۽ گمان ۾ به ڪونه هو. عبدالماجد جي نرگس سان شادي نه صرف سندس لاءِ بلڪِ اسان جي پوري خاندان لاءِ بيحد مبارڪ ثابت ٿي. نرگس پنهنجي مڙس سان ته بي انت محبت ڪئي پر ان محبت جي ڪري پوري خاندان جي هر فرد سان بي لوث پيار ۽ ايثار جو بيمثال نمونو پيش ڪيو. اها ڇوڪري جنهن کي خاندان ۾ ڪو آجيان ڪرڻ لاءِ تيار نه هو ۽ اهو محض ان ڪري جو هو ڌارئي هئي، تنهن پنهنجي خلوص سان پنهنجي لاءِ سڀني جي دلين ۾ اها جاءِ پيدا ڪئي جو هو پوري خاندان جي محبوب ترين شخصيت بڻجي وئي. هن خصوصًا مون کي ۽ منهنجي گھرواري کي پنهنجي والدين وانگر سمجھيو ۽ اسان کي اهو پيار ڏنائين جيڪو هڪ مثالي اولاد کان ئي ملي سگھي ٿو. عبدالماجد تمام پيار ڪرڻ وارو ۽ خيال رکڻ وارو پٽ آهي، پر اسان ته سندس والدين هئاسي، پر نرگس رشتي ۾ هڪ نُنهن هوندي به عبدالماجد کان وڌيڪ اسان کي پيار ڪيو ۽ اسان جو خيال رکيائين.
عبدالماجد پوءِ لاڙڪاڻي ۾ رهندي CSS جي امتحان جي "تياري" به شروع ڪئي ۽ ساڳـئي وقت هتان جي لا ڪاليج ۾ به داخلا ورتائين. ٻڌائيندو هو ته ڪاليج ۾ ڪلاسن ۽ ليڪچرن جو حال مڙيوئي ڪو هوندو هو، تنهنڪري ايل ايل بي جي امتحان جي تياري به گھر تي ئي ڪيائين. بهرحال سال 1971 ۾ سندس توجه بظاهر پڙهائي تي پر دراصل گھڻي ڀاڱي پنهنجي نئين ازدواجي زندگي مان مزا ماڻڻ تي صرف ٿيندو رهيس. جيڪا ٿوري ڪا گھڻي توجه امتحانن جي تياري تي ڏنائين سا به پنهنجي سمجھدار گھرواري جي زوربار تي.
29 آڪٽوبر تي CSS جا امتحان شروع ٿيڻا هئس جنهن لاءِ سينٽر ڪراچي هو پر مون ڏٺو پئي ته سندس وڃڻ جا اهڃاڻ نظر ڪين پئي آيا. سندس گھرواري اميد سان هئي ۽ ويم جا ڏينهن ويجھا هئس. مون پڇيو مانس ته جواب ڏنائين ته، "امتحان جي مڪمل تياري ڪري ڪونه سگھيو آهيان، تنهنڪري امتحان ۾ ويهڻ جو ارادو ڪونه اٿم." اهو به چيائين ته سندس مرضي هئي ته ايل ايل بي ڪري مون سان گڏجي وڪالت شروع ڪري. مونکي سندس تجويز ان ڪري به نه آئڙي جو احساس هئم ته هن وڪالت ۾ دلچسپي جو اظهار محض اعلىٰ ملازمتن جي مقابلي واري امتحان لاءِ جوڳي محنت ڪرڻ کان لنوائڻ ڪري پئي ڪيو. مون ان تي پنهنجي ناراضگي جو به اظهار ڪيو پر هن امتحان ۾ ويهڻ کان نابري واري. انهيءَ جو ٻيو ناگزير سبب اهو هو ته سندس گھرواري جي ويم جا ڏينهن مٿان هئا ۽ اهڙي وقت ۾ هو کانئس پري رهڻ نه پيو چاهي.
تن ڏينهن ۾ ويم به اسپتال جي بجاءِ گھر ۾ ٿيندا هئا. ڊاڪٽر اشرف عباسي صاحبه اسان جي گھر جي زائفن جي فزيشن هئي ۽ هو اسان جي گھر ويم ڪرائڻ آئي هئي. 28 آڪٽوبر 1971 تي ٽن پهرن ڌاري عبدالماجد جو پهريون اولاد، سندس پٽ عبدالمصور تولد ٿيو. عبدالماجد جو امتحان ٻئي ڏينهن تي شروع ٿيڻو هو. هاڻي سندس گھرواري، سندس والده ۽ ٻين عبدالماجد کي چيو ته هاڻي ويم ته خيريت سان ٿي ويو آهي، هو مون کي ناراض نه ڪري ۽ امتحان لاءِ ڪراچي وڃي. سندن بيحد اصرار تي هن هامي ڀري. ٽرين جو وقت نڪري چڪو هو، بسون تن ڏينهن گھٽ هلنديون هيون ۽ جيڪي هلنديون به هيون سي گھڻو وقت وٺنديون هيون. سِج لٿي ڌاران، عبدالماجد مون کان موڪلائڻ بنان ئي، ڪار ۽ ڊرائيور ساڻ ڪري سکر روانو ٿي ويو. اتي پنهنجي چاچي غوث بخش مرحوم جي گھر رات جي ماني کائي روانو ٿيو. فجر جون ٻانگون پئي آيون جو ڪراچي وڃي پهتو. اهڙين حالتن ۾ هن CSS جو امتحان ڏنو. وري جو وچ ۾ هڪ ٻن ڏينهن جو وقفو مليس ته ترت ٽرين ذريعي لاڙڪاڻي اچي رسيو ته جيئن پنهنجي گھرواري ۽ پنهنجي نوزائيده پٽ کي ڏسي وڃي.
1972 ۾ وڪالت جي امتحان جي پهرئين سال جو امتحان ڏنائين، جنهن جو احوال، بعد ۾، هيئن ڪندو هو:
پاڪستان ٻه اڌ ٿي چڪو هو ۽ مشرقي پاڪستان وارو حِصو دنيا جي نقشي تي بنگلاديش ٿي اڀريو. تن ڏينهين مان ۽ نرگس گڏجي دنيا جا شاهڪار ناول پڙهندا هُئاسي جيڪي ڏاڍو لُطف ڏيندا هُئا. ڪائونٽ ٽالسٽائي جو "اينا ڪيرينينا"، وڪٽر هيوگو جو "لا مِزراَبل"، اليگـزينڊر ڊُوما جا "ڪائونٽ آف مانٽي ڪرسٽو"، "ٿِري مَسڪيٽِيئرز" ۽ ان سلسلي جا ٻيا ناول، مارگريٽ مِچل جو، آمريڪي خانه جنگي جي پس منظر تي لکيل، "گان ود دي ونڊ"، جيمز مشنر جو "هوائي" ۽ ٻيا ڪيترا ئي ناول گڏجي پڙهياسي.
جڏهن ايل ايل بي جي امتحان جا ڏينهن ويجھا آيا، ته اهي "غير نصابي" مطالعا ۽ ٻيا وِندر وِروند وارا ڪم ڪنهن حد تائين ڇڏي، امتحان جي تياري لاءِ ڪجھ وقت ڪڍڻو پيو. پوءِ جڏهن امتحان شروع ٿيا ته هڪڙي ڏينهن امتحان لاءِ تياري ڪندو هوس ۽ ٻئي ڏينهن پرچو ڏيئي موٽي ايندو هوس ته باقي وقت نرگس سان ناول ۽ افسانا پڙهندي، رانديون رهندي، چاهيون پينئدي، وِندر وروند ۾ گذرندو هو. ان ڏينهن تي نصابي ڪتابن جو مُنهن ڏِسڻ به گناه ڪبيرو ڪري ليکيندو هوس. ٻئي ڏينهن صبوح جو وري پوءِ وڪالت جا ڪتاب ۽ ڪاپيون نڪرنديون هيون ۽ اهو ڏينهن، ايندڙ ڏينهن واري پرچي جي تياري ۾ گذرندو هو.
عبدالماجد جي ان امتحان ۾ پوري سنڌ ۾ فرسٽ پوزيشن آئي. انهيءَ سال ئي CSS جي امتحان جو نتيجو نڪتو ۽ عبدالماجد پاس ٿيو ۽ کيس انٽرويو لاءِ سڏ ٿيو. چٽاڀيٽي واري ان امتحان جي فائينل پوزيشن پيپر ۽ انٽرويو جي گڏيل مارڪن تي متعين ٿيندي هئي. ضروري نه هو ته هر پاس ٿيل اميدوار کي نوڪري به ملي. نوڪريون اميدوارن جي امتحان ۾ بيهڪ يعني پوزيشن، سندن ترجيحات، ڪوٽا ۽ ڪجھ خاص حالتن ۾ سروس ڪميشن جي خصوصي سفارش جي آڌار تي ڪامياب اميدوارن منجھ ورهائبيون هيون. ان انٽرويو جو احوال عبدالماجد جي پنهنجي زباني ٻڌو:
مان ته ان آسري ۾ هوس ته امتحان جي پيپرن جي مشرقي پاڪستان ۾ گم ٿيڻ وارن افواهن ۾ صداقت هوندي ۽ بقول شخصي "عزت سادات" بچي ويندي يعني منهنجي امتحان ۾ هيڻي ڪارڪردگي تي پردو پئجي ويندو. پر منهنجي اميد برآور ڪانه ٿي ۽ جڏهن سڌ پيم ته نتيجو شايع ٿيو آهي ته ڏڪندڙ هٿن سان اخبار کوليم. پنهنجو نمبر پاس ٿيل اميدوارن جي لسٽ ۾ ڏسي خوشگوار حيرت ٿيم. جلد ئي سروس ڪميشن طرفان خط مليو ته فلاڻي تاريخ تي ڪراچي انٽرويو لاءِ پهچ.
گرمين جا ڏهاڙا هئا، مشرقي پاڪستان واري سانحي کانپوءِ ڀُٽو صاحب باقي رهيل کهيل پاڪستان کي پنهنجن پيرن تي بيهارڻ جي ڪوششن ۾ جنبيل هيو ۽ انهيءَ سلسلي ۾ ئي سڪي جي ڊيويلوئيشن ڪئي هئائون. اميدوار انٽرويو جي تياري لاءِ اخبارن، خصوصًا ڊان، ۽ بين الاقوامي مخزنن جهڙوڪ ٽائم، نيوزويڪ، ايڪانامسٽ ۽ ريڊرز ڊائجسٽ وغيره جو باقاعدگي سان مطالعو ڪرڻ، ۽ ريڊيو ۽ ٽي وي ذريعي ڏيهي توڙي پرڏيهي معاملن متعلق اپ ٽو ڊيٽ معلومات رکڻ، لازمي سمجھندا هئا. منهنجو حال ديگر هو. هڪ ته مون کي پيپرن جي مشرقي پاڪستان ۾ غدر بود يعني گم ٿيڻ جي نه رڳو قوي اميد هئي بلڪِ ان لاءِ دعائون به گھريون هئم. ٻيو اهو به ذهن ۾ هو ته نتيجو نڪتو به ته منهنجي پاس ٿيڻ جا امڪان مڙيوئي ڪي آهن سو تياري ڇا جي لاءِ؟ دراصل مان ذهني طور تي وڪالت لاءِ تيار هوس ۽ جيستائين ايل ايل بي جي ٻئي يعني آخري سال جو امتحان ڏيئي ان ميدان ۾ قدم رکان ۽ غمِ روزگار جي جھميلن ۾ اڙجي وڃان، مون چاهيو پئي ته اهو وقت پنهنجي زال سان وِندر وروند ۾ ئي گھاريان. CSS جي انٽرويو جي تياري لاءِ نه خواهش هئي ۽ نه وقت سو ڪٿان پئي ٿي؟
بهرحال، مقرره تاريخ تي ڪراچي پهچي ويس. پهرين ته عقلي ۽ نفسياتي Intelligence ۽ Psychological ٽيسٽون ٿيون. مان سمجھان ٿو ته جيئن ان ۾ پڙهائي يا تياري جو ڪو عمل دخل ڪونه هو، نتيجو سٺو ئي رهيو هوندو. اميدوارن جي IQ جي جاچ لهڻ لاءِ 100 ملٽيپل چوائس (Multiple Choice) سوالن وارو پرچو ڏنائون (جنهن ۾ هر سوال جا هڪ کان وڌيڪ جواب ڏنل هوندا آهن، جن مان صحيح جواب چونڊڻو هوندو آهي) ۽ اهو اهڙي طرح ترتيب ڏنل هو جو مقرره وقت ۾ سڀيئي سوال حل ڪرڻ ممڪن ئي نه هو ته جيئن هر اميدوار جي ٻئي جي ڀيٽ ۾ پوزيشن جو تعين ڪري سگھجي. جڏهن مان پيپر مان فارغ ٿيس ته ٻيا جيڪي اميدوار آيل هئا تن کان پڇيم ته گھڻا سوال ڪيو؟ هر ڪنهن اهو جواب ڏنو ته سوالن جي ڳڻپ ڪرڻ جي فرصت ڪٿي هئي؟ اها ڳالهه صحيح هئي، پر مون کين چيو ته مون صرف اهي سوال ڳڻيا جيڪي مون کان رهجي ويا ۽ تن جو انگ، جي صحيح ٿو ياد پويم ته، ڇهن يا ستن کان وڌيڪ نه هو. اتي اندازو ٿيم ته جنهن حد تائين IQ يعني Intelligence Quotient جو تعلق آهي مان جي ٻين کان اڳڀرو نه ته هرو ڀرو پوئتي به نه آهيان.
پبلڪ سروس ڪميشن هڪڙي ڏينهن ۾ اٺن (8) اميدوارن کي انٽرويو ڪندي هئي. انٽرويو واري ڏينهن مان به پهتس ته انتظار واري ڪمري ۾ مون کان علاوه ٻيا ست ڄڻا به موجود هئا جن سان سرسري عليڪ سليڪ ٿي. شايد هڪ يا ٻه ڇوڪريون به هيون پر مون کان علاوه ٻه ڄڻا سنڌي هئا جڏهن ته باقي سڀ غالبًا ڪراچي سان واسطو رکندڙ اردو ڳالهائيندڙ هئا. منهنجي ڪنهن سان به اڳ جي واقفيت ڪانه هئي. سڀ نوجوان انگريزي طرز جي فل سوٽن ۾ ملبوس هئا (جيتوڻيڪ گرميءَ جي مُند هئي) ۽ مون کي عام قميص ۽ پتلون پاتل هئي. هڪدم احساس ٿيم ته مون موقعي جي مناسبت سان لباس نه پهريو آهي ۽ خيال ايندي هڪ قسم جي احساس ڪمتري ذهن جي ڪنهن گوشي ۾ ڪر موڙيو. مٿان جو وري انهن سڀني جا ڪرنسي ڊيويليوئيشن ۽ ٻين گرما گرم ڏيهي ۽ پرڏيهي معاملن تي بحث مباحثا ٻڌم ته پنهنجي علمي اڻهوند جو ويتر وڌيڪ احساس ٿيم جنهن رهيل سهيل ڪسر پوري ڪري ڇڏي.
خير منهنجو وارو آيو ۽ سڏ ٿيم ۽ وڃي سروس ڪميشن جي ميمبرن جي رعبدار جٿي آڏو حاضر ٿيس. هاڻي اچي هر پاسي کان، واري وٽي سان، سوالن جو وسڪارو شروع ٿي ويو ۽ نتيجو اهو نڪتو جو 80 سيڪڙو سوالن جي ته مونکي ٻِيٽ ئي ڪانه پئي. ڀلا تياري ڪئي هجيم ته منهن ڏيان! پر جن سوالن جو جواب نه پئي آيم، تن جو آڏو ابتو جواب ڏيڻ بجاءِ، پنهنجي ڪم علمي جو اعتراف ڪندي، اهو ئي چوندو رهيس ته، "سائين، مون کي ڄاڻ ڪانهي." سروس ڪميشن جو چيئرمين رٽائرڊ جسٽس فيض الله ڪُنڊِي هو، جنهن مزو وٺندي منهنجا اهي "I do not know, sir." جا بار بار ورجايل جواب به پئي ٻڌا ته پنهنجي سامهون پيل ڪاغذ، جيڪي شايد ذهني ۽ نفسياتي ٽيسٽون ورتيون هئائون تن ۾ منهنجي نتيجي بابت هئا، تن کي به پئي جاچيائين. نيٺ مون کي چيائين، "نوجوان تون اخبارن جو مطالعو ڪندو آهين؟ ٽي وي ۽ ريڊيي تي ملڪي ۽ غيرملڪي حالات تي تبصرا ٻڌندو آهين؟" مون جواب ڏنو، "نه سائين." بجاءِ خفي ٿيڻ جي، جيڪو اهڙي اميدوار سان شايد ٿيڻ گھرجي، مُشڪندي چيائين، "ته پوءِ تون هن چٽاڀيٽي واري امتحان (Competitive Exam.) جي انٽرويو ۾ بنا مناسب تياري جي ڪيئن آيو آهين؟" سندس ان ڳالهه جو مون وٽ ڪو جواب ڪونه هو ۽ مان چپ رهيس. انٽريو اڌ ڪلاڪ پنجٽيهه منٽ کن هليو هوندو جنهن کان پوءِ مون کي وڃڻ جي اجازت ڏنائون.
ڪجھ مهينن کان پوءِ رزلٽ نڪتو ۽ مان پاس ٿيس ۽ انڪم ٽيڪس سروس، جنهن کي تڏهن پاڪستان ٽيڪسيشن سروس سڏيو ويندو هو، تنهن لاءِ مون کي چونڊيو ويو. گروپ ۾ جيڪي ٻيا 7 ڄڻا هئا تن مان 5 ڄڻا، جيڪي سڀيئي اردو ڳالهائيندڙ هئا، جيستائين مون کي ڄاڻ آهي، ڪنهن به سروس لاءِ ڪونه چونڊيا ويا. مون کان علاوه جيڪي ٻه سنڌي ڳالهائيندڙ، جن سان بعد ۾ به منهنجي دعا سلام ۽ نيازمندي رهي، سي هئا مرحوم روشن علي شاه ۽ آفتاب قريشي. روشن علي شاه خيرپور ميرس جو هو ۽ کيس سيڪريٽيريٽ سروس ۾ رکيائون، ۽ محترم آفتاب قريشي کي انهيءَ سال ڪلاس ٽو يعني هاڻوڪي 16 گريڊ جي سروس ڏنائون. آفتاب قريشي بعد ۾ PCS جو امتحان ڏنو ۽ پراونشل سِول سروس جوائن ڪيائين.
جڏهن عبدالماجد کي فيڊرل گورمينٽ طرفان نوڪري تي چڙهي ٽريننگ لاءِ فنانس سروسز اڪيڊمي والٽن، لاهور ۾ رپورٽ ڪرڻ جو خط مليو ته مون کيس چيو ته هو نوڪري جوائن ڪرڻ بجاءِ مون سان گڏجي وڪالت ڪري. چيائين ته، "توهان ئي ته چوندا هيو ته اعلىٰ سرڪاري نوڪري جو امتحان ڏي." مون چيومانس، "هاڻي به ته مان ٿو چوانءِ ته وڪالت ڪر." پر پوءِ چيائين، "جيڪڏهن هاڻي نوڪري تي نه چڙهيس ته هي موقعو هٿان هليو ويندو. ۽ اڃا سيڪنڊ ايل ايل بي جو امتحان به رهيل آهي. اجازت ڏيو ته نوڪري جوائن ڪيان ۽ جي ان ۾ دل ڪانه لڳم ته پوءِ وڪالت ته ڪاڏي ڪانه ٿي وڃي، نوڪري ڇڏي توهان سان اچي وڪالت ڪندس." پوءِ مون به زور نه ڀريو مانس ۽ هن 13 نومبر 1972 تي پاڪستان ٽيڪسيشن سروس جوائن ڪئي.
انهن ڏينهن ۾ اعلىٰ سرڪاري ملازمتن ۾ CSS جي امتحان ذريعي ڀرتي لاءِ جيڪو ڪوٽا سسٽم هو اهو سنڌين لاءِ بيحد هاڃيڪار هو. ان وقت پنجاب صوبي جي ڪوٽا الڳ هوندي هئي، ڪراچي شهر جي الڳ ۽ باقي سنڌ، بلوچستان، فرنٽيئر، آزاد ڄمون ڪشمير وغيره لاءِ گڏيل ڪوٽا الڳ هئي. ان سسٽم هيٺ سنڌ جي اميدوارن کي سروس ۾ مناسب نمائندگي بِلڪُل ڪانه ملندي هئي ۽ تمام ٿورا سنڌي آفيسر سول، پوليس يا فارن سروس ۾ اچي سگھندا هئا جيڪي پرائم سروسز ليکبيون هيون. مثلًا 1972 ۾ جڏهن عبدالماجد جوائن ڪيو، جيڪي سنڌي آفيسر ٽاپ جي پنجن پوزيشنن ۾ آيا سي هئا شجاع شاه (ڪسٽمز)، ممتاز احمد شيخ، اقبال احمد جماڻي، ظهير علي شاه ۽ عبدالماجد. پوين چئن آفيسرن کي انڪم ٽيڪس گروپ مليو. ان سال سِول سروس، فارن سروس، پوليس سروس ۽ اڪائونٽس گروپ ۾ هڪڙو به سنڌي آفيسر اچي نه سگھيو. سنڌين جي سروس ۾ شديد اقليت واري گنڀير صورتحال جو تدارڪ ڀُٽي صاحب اچي ڪيو جنهن سنڌ جي ڪوٽا (بشمول ڪراچي) فرنٽيئر، بلوچستان ۽ ڄمون آزاد ڪشمير کان جدا ڪئي ۽ وري سنڌ اندر اربن يعني شهري ۽ رورل يعني اندرون سنڌ لاءِ علحده ڪوٽا مقرر ڪيائين. ان جو نتيجو اهو نڪتو جو 1973 ۾ سنڌين کي وفاقي نوڪرين ۾ خاطر خواه نمائندگي ملي ۽ ڪافي سنڌي آفيسر (جن ۾ اهي به هُئا جيڪي مقابلي جي امتحان ۾ پاس نه ٿي سگھيا هئا) اعلىٰ فيڊرل سروسز لاءِ چونڊيا ويا ته جيئن سنڌ سان ماضي ۾ ٿيل ناانصافي جو ڪنهن حد تائين ازالو ٿي سگھي. ايئن پاڪستان جي تاريخ ۾ پهريون ڀيرو سنڌين کي سول، پوليس، فارن، اڪائونٽس، ڪسٽمز ۽ انڪم ٽيڪس سروسز ۾ نوڪريون تناسب جي حساب سان مليون جنهن لاءِ سنڌي قوم ڀُٽي صاحب جو جيترو به ٿورو مڃي سو گھٽ آهي.
ڊسمبر 1972 ۾ ئي شايد ايل ايل بي جي ٻئي سال جو امتحان به ڏنائين. پي سي ايس جي امتحان لاءِ به فارم ڀريو هئائين پر هاڻي ان جو ارادو ترڪ ڪري ڇڏيائين. لاهور ۾ پنهنجي ٻارن کان سواءِ دل ڪونه پئي لڳس. اڪيڊمي جي هاسٽل ۾ صرف آفيسرن جي رهڻ جو انتظام هو ۽ فيملي جي رهائش لاءِ ڪو بندوبست ڪونه هو. اڪيڊمي سان لڳو لڳ ڪسٽمز سروس جو ٽريننگ اسڪول هو. عبدالماجد اتان جي آفيسر عملي کي ذاتي حيثيت ۾ وڃي گذارش ڪئي ته اسڪول ۾ کيس ڪا جاءِ رهائش لاءِ ڏني وڃي. انهن عبدالماجد کي غيرسرڪاري طرح هڪ ڊي ٽائپ جاءِ رهڻ لاءِ ڏيڻ جي هامي ڀري جنهن کان پوءِ جنوري 1973 هي پنهنجا ٻار وٺي ويو ۽ والٽن لاهور ۾ رهڻ لڳو.
اڪيڊمي جو ڊائريڪٽر مسٽر رشيد نالي هڪ سينئر گورمينٽ آفيسر هو، تنهن هڪ ڏينهن ڪلاس وٺندي آفيسرن کي چيو ته فردهوف شوان (Frithjof Schuon) جو ڪتاب Understanding Islam اسلام جي باري ۾ لکيل ڪتابن منجھان هڪ بهترين ڪتاب آهي. هن آفيسرن کي مشورو ڏنو ته اهو ڪتاب، جيڪو اڪيڊمي جي لائبرري ۾ موجود هو، سو هو ضرور پڙهن. پتو نه آهي ته آفيسرن مان گھڻن اهو ڪتاب ڏٺو يا پڙهيو، پر عبدالماجد جي مستقبل تي ان "اتفاقيه" ذڪر جو گهرو اثر پوڻو هو جنهن جو کيس ان وقت ڪو اندازو ڪونه هو. مسٽر رشيد ته سگھو ئي بدلي ٿي ويو ۽ هن جي جاءِ تي مسٽر مظفرحسن کي ڊائريڪٽر ڪري رکيائون. عبدالماجد ان ڪتاب جو جزوي مطالعو ڪيو ۽ حيرت زده رهجي ويو ته هڪ يورپين "عيسائي" ليکڪ کي اسلام متعلق ڪيئن ايتري گهري ڄاڻ هئي. اها خبر عبدالماجد کي تقريبًا تيرهن ورهيه پوءِ پوڻي هئي ته فردهوف شوان جو اسلامي نالو عيسىٰ نورالدين احمد هو ۽ هو هڪ صوفي سلسلي جو بزرگ هو

هي تحرير ونڊيو   

  • Facebook
  • Twitter
  • Myspace
  • Google Buzz
  • Reddit
  • Stumnleupon
  • Delicious
  • Digg
  • Technorati
ليکڪ: رشيد سمون
رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو.. اڳتي پڙهو →

0 تبصرا:

توهان به تبصرو موڪليو:



جيڪڏهن توهان جي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي ڪيبورڊ انسٽال ٿيل ناهي ته سنڌي ۾ تبصرو لکڻ لاءِ هيٺين خاني ۾ سنڌي لکي ڪاپي ڪريو ۽ مٿئين تبصري واري خاني ۾ پيسٽ ڪري پبلش بٽڻ تي ڪلڪ ڪريو.۔